Аплв1тот1 Jill. V b tk kaffTAlv grant bulalari

Talkav bu hindlarni bir vaqt mayor bilan Paganel o‘rtasida qizg'in tortishuvga sabab bo'lgan ism bilan:

— Gauchoslar, — deb atadi.

Sayohatchilar endi Talkavning maslahati bilan bir birlaridan olis ketmay, to'planishib, boraboshladilar, chunki bu viloyat qanchalik bo‘m-bo‘sh bo‘lmasin, harholda ehtiyot bo'lish zarar qilmasdi. Ammo bu ehtiyot choralari ortiqcha bo'lib chiqdi. 0 ‘sha kuni kechqurun kichkina otryad bo‘m-bo‘sh va keng tolderiyada tunash uchun to‘xtadi, katsik Katriel o‘z qo‘li ostidagi qabilalarni odatda shu yerda to‘plar edi. Talkav atrofni juda sinchiklab ko'zdan kechirib chiq­ di, hindularning hech qanday izi yo‘qligiga qarab, tolderiya allaqachonlardan beri bo‘sh yotgan ekan de-gan xulosaga keldi.
Ertasiga Glenarvan bilan hamrohlari yana tep-tekis yalanglikdan chiqdilar. Tandil tog‘ tizma-lariga yaqin bo'lgan dastlabki estansiyalar ko'rindi. Lekin Talkav bu yerda to'xtamay, to‘g ‘ri Mustaqillik qal’asiga qarab boraverishga qaror qildi, hindú yo‘l boshlovchi u yerda kerakli ma’lumot'larni olmoqchi edi. Uni hammadan ham viloyatning nima uchun bo‘shab qolgani qiziqti-rardi.
Kordiler tog‘laridan keyin juda kam ko‘ringan daraxtlar yana urchay boshladi. Ularning ko‘pchiligi Amerika territoriyasini yevropalilar bosib olgandan keyin ekilgan daraxtlar edi. Bu yerlarda shaftoli daraxtlari, teraklar, tollar, akatsiyalar o‘sib yotardi; ular parvarishsiz ham tez va yaxshi o‘sib ketaveradi. Bu daraxtlar ayniqsa korallar, ya’ni yog‘och devor bi­ lan o‘ralgan katta-katta molqo‘ralar atrofida ko‘p. Bu korollarda minglab buqa, qo‘y, sigir va otlar boqiladi,

173

har bir molning badaniga o‘z xo‘jayinining tamg'asi bosilgan bo'ladi. Mollarni juda ko‘p, katta-katta va hushyor itlar qo'riqlaydi. Tog‘ etagidagi salgina sho‘rxok yerlar mol boqish uchun juda bop bo‘lib, un-da ajoyib o‘tlar o‘sadi. Shuning uchun estansiya qu-rishga ana shunday joylar tanlanadi. Bu chorvachilik xo‘jaliklarini mudir bilan uning yordamchisi boshqaradi, ularning qo‘li ostida peonlar ishlaydi, har bir ming bosh molga to‘rtta peón qarab turadi. Bu odamlar qadim zamondagi podachilardek hayot kechi-radilar. Mollari Mesopotamiya qirlarini to'ldirib yuborgan mollardek ko‘p bo‘ladi, undan ko‘proq bo‘lsa ham ehtimol.
Paganel o‘z hamrohlarining diqqatini ana shu tekis yalangliklarga xos bir qiziq hodisaga — sarobga jalb qildi. Estansiyalar uzoqdan katta-katta orollarga o‘xshar, ular atrofida o'sgan terak va tollar esa tiniq suvda aks etayotgandek tuyular, sayohatchilar yaqin borganlarida bular hammasi sarob bo'lib chiqardi. Illyuziya shunday ishonarli ediki, sayohatchilar har safar ham uning sarob ekanini sezmay, aldanib qo-lardilar.
6-noyabrda otryad bir necha estansiya va bir-ikki saladero yonidan o'tdi. Bu saladerolarda qirda boqib semirtirilgan mollar so‘yiladi. Saladero — nomidan ko‘rinib turganidek — faqat mol so'yiladigan kush-xona emas, ularning go‘shtini tuzlaydigan joy ham. Bunday xunuk ishlar odatda bahor oxiridan boshlana-di.
Saladeroslar mollarni tutib ketgani koralga boradi-lar; molni juda chaqqonlik bilan kamand otib tutadi-lar-da, saladeroga olib ketadilar. U yerda esa buqa, ho‘kiz, sigir va qo‘ylarni yuzlab so‘yadilar; so‘yilgan mollarning terisini shilib, go‘shtini nimtalarga ajratadilar. Ko'pincha buqalar qattiq qarshilik ko‘rsa-tadi. Shunda qassoblar toreadorlarga aylanadilar. Bu havfli ishni qassoblar juda epchillik va bag‘ritoshlik bilan bajaradilar. Qisqasi, bu qon to‘kish juda dahshatli manzara. Saladerodan jirkanch joy bo‘lmasa kerak. Qo'lansa hid anqib turgan bu dahshatli mol qo‘ralardan doim saladeroslarning qiyqiriqlari, itlar-ning quturib hurishi, jon berayotgan mollarning cho‘zib-cho‘zib bo'kirishi eshitilib turadi. Bu yerga minglab argentina qirg'iylari yig‘ilib keladi.