210
10.1-jadval
Mehnat resurslari balansi
Ko‘rsatkichlar
Jami
Shahar Qishloq
I. Hamma mehnat resurslari
Shu jumladan:
Mehnat yoshidagi mehnatga qobiliyatli aholi
Ishlayotgan o‗smirlar va pensionyerlar
II. Mehnat resurslarining taqsimlanishi
II.1. Iqtisodiy faol aholi
Shu jumladan:
1. Ish bilan bandlar
Shulardan:
Rasmiy sektorda
Norasmiy sektorda
2. Ish bilan band bo‗lmagan, ishga joylashishga
muhtoj shaxslar
Shulardan:
Rasman ro‗yxatdan o‗tgan ishchilar
Mehnat organlarida ish izlayotgan sifatida hisobda
turuvchilar
Mehnat
organlarida
ro‗yxatdan
o‗tmasdan
mustaqil ravishda ish qidirayotganlar
II.2. Iqtisodiy nofaol aholi
Shu jumladan:
Ishlab
chiqarishdan
ajralgan
holda
ta‘lim
olayotgan shaxslar
Yoshi bo‗yicha imtiyozli shartlarda pensiya
olayotgan shaxslar, nogironlar
Ko‗p bolali onalar, bolasi 3 yoshga to‗lgunga
qadar parvarish qilib ishlamayotgan ayollar
Ixtiyoriy ravishda
ishlamayotgan va ishlashni
hohlamaydigan boshqa shaxslar, Shu jumladan uy
mehnati
Izoh: 1 va 2 guruh nogironlar
MYOM soni mehnat yoshidagi aholi sonidan (16 yoshdan 60 yoshgacha
bo‗lgan erkaklar va 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‗lgan ayollar sonidan) har ikki
jinsga mansub mehnat yoshidagi ishlamayotgan I va
II guruh nogironlari hamda
imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan ishlamayotgan pensionyerlar sonini
chegirib tashlash yo‗li bilan aniqlanadi:
211
MYOM =
e
(16-60)
+ A
(16-55)
– Nog,
bunda:
e
(16-60)
– 16 yoshdan 60 yoshgacha bo‗lgan erkaklar;
A
(16-55)
– 16 yoshdan 55 yoshgacha bo‗lgan ayollar;
Nog – mehnat yoshida bo‗lib, ishlamayotgan I va II guruh nogironlari hamda
imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan ishlamaydigan pensionyerlar
Axborot olish manbai:
E
(16-60)
, A
(16-55)
– aholining jins va yosh tarkibi bo‗yicha statistika
ma‘lumotlari;
Nog – Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza
qilish vazirligining mehnat
yoshidagi nogironlar soni hamda imtiyozli shartlar asosida pensiya olayotgan
pensionyerlar to‗g‗risidagi ma‘lumotlari;
IO‗P – korxonalarning 16 yoshga to‗lmagan ishlayotgan o‗smirlar va
pensionyerlar haqidagi statistika hisobotlari.
Iqtisodiy faol aholi soni quyidagi formula bo‗yicha aniqlanadi:
IF = IB + II,
bunda: IF – iqtisodiy faol aholi qismi;
IB – ish bilan bandlar;
II –
ish bilan band bo‗lmagan, ishga joylashishga muhtoj shaxslar.
Hisobot davrida ish bilan bandlar soni quyidagi formula bo‗yicha hisoblab
chiqariladi:
IB = Ir + Idx + Inr
bunda: Ir – iqtisodiyot rasmiy sektorida (korxonalar,
tashkilotlar, muassasalarda)
ish bilan band bo‗lganlar.
Idx
– dehqon xo‗jaliklarida ish bilan band bo‗lganlar.
Inr
– iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan band bo‗lganlar.
Axborot olish manbai:
Ir
– korxonalar va tashkilotlarning mehnat bo‗yicha statistika hisobotlari,
soliq organlarining ma‘lumotlari;
Idx
– statistika organlarining hisob-kitoblari va ishchi kuchini tekshirib
chiqish ma‘lumotlari;
212
Inr
– ishchi kuchini tekshirib chiqish ma‘lumotlari.
Iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan band bo„lganlarni aniqlash.
Iqtisodiyot norasmiy sektorida ish bilan band bo‗lganlar
jumlasiga rasmiy
statistikada hisobga olinmagan, doimiy, vaqtinchalik,
bir martalik va mavsumiy
ishlarni yollanib bajaradigan, shu jumladan, mazkur ishlarni amalga oshirish uchun
respublikadan tashqariga chiqib ketadigan shaxslar, o‗z biznesini yuritadigan,
shyeriklar bilan yollanmasdan
ishlayotgan shaxslar, ta‘qiqlanmagan, lekin,
ro‗yxatga olinmagan faoliyatdan daromad topadigan (masalan, chorva mol boqish,
savdo-sotiq ishlari bilan shug‘ullanish, xususiy tarzda odam tashish va boshqa
faoliyat turlari bilan band bo‗lgan) shaxslar kiradi.
Iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan band bo‗lgan shaxslar soni
O‗zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy
muhofaza qilish vazirligi
tomonidan maxsus ishlab chiqilgan dastur bo‗yicha yilning har choragida ishchi
kuchini tekshirib chiqish asosida aniqlanadi.
Iqtisodiyotning norasmiy sektorida ish bilan band bo‗lgan aholi sonini ishchi
kuchini tanlab tekshirish ma‘lumotlari asosida aniqlash uchun:
A) Iqtisodiyotning norasmiy sektorida tegishli faoliyat turlari bilan
Shug‗ullanayotgan shaxslar sonining so‗rab chiqilgan
mehnat yoshidagilar
sonidagi salmog‗i quyidagi formula bo‗yicha aniqlanadi:
SS
i
= SM
i
: SM 100,
bunda: SS
i
– iqtisodiyotning norasmiy sektorida faoliyatning konkret (i) turi bilan
Shug‗ullanuvchi so‗rab chiqilganlarning salmog‗i;
SM
i
– iqtisodiyotning norasmiy sektorida konkret (i) faoliyat turi bilan
Shug‗ullanuvchi so‗rab chiqilganlar miqdori;
SM – mehnat yoshidagi so‗rab chiqilganlar miqdori, jami.
B) Olingan salmoqlar bo‗yicha iqtisodiyotning norasmiy sektorida konkret faoliyat
turi bilan band bo‗lgan aholi soni quyidagi formula asosida hisoblab chiqiladi:
NRB
i
= MYOT ·SS
i
: 100,
bunda: NRB
i
– iqtisodiyotning norasmiy sektorida faoliyatning konkret (i) turi
bilan band bo‗lganlar soni;
213
MYOT – mehnat yoshidagi aholi soni;
Do'stlaringiz bilan baham: 
