Аҳоли сони ва такрор барпо бўлиши

13.3-jadval 
 
1950-2000 yillarda shahar aholisi sonining o‘sishi 
Dunyo regionlari va 
butun jahon 
1950 
yil 
1960 
yil 
1970 
yil 
1980 
yil 
1990 
yil 
2000 
yil 
MDH davlatlari 
70 
104 
137 
166 
193 
222 
Xorijiy Yevropa 
217 
256 
302 
341 
363 
477 
Xorijiy Osiyo 
229 
362 
517 
733 
494 
1412 
Afrika 
33 
51 
81 
136 
220 
346 
Shimoliy Amerika 
106 
139 
167 
191 
210 
240 
Lotin Amerikasi 
67 
106 
163 
238 
323 
465 
Population Refyerence Bureau. 2017 World Population Data Sheet.
 
 
Dunyoda  birinchi  shahar  aglomyeratsiyasi  XIX  asrning  ikkinchi  yarmida 
yirik shaharlar (London, Parij, Nyu-York va boshqa.) yoki unga yaqin joylashgan 
alohida uncha katta bo‘lmagan shaharlar atrofida shakllangan. Aglomyeratsiyaning 
birinchi  tipi  yagona  markazga  asoslangan  monotsentrik  xususiyatga  ega  bo‘lgan 
bo‘lsa,  ikkinchi  tipi  politsentrik,  ya’ni  mavqe’i  jihatdan  teng  bo‘lgan  ko‘p 
markazlardan  iborat  bo‘lgan.  Bulardan  monotsentrik  aglomyeratsiyalar  tipi  keng 
tarqaldi. Holbuki, hozirda politsentrik tipi ham ko‘p sonlidir. Shu o‘rinda keltirish 
joizki,  aglomyeratsiyalar  bir  markazli  (monotsentrik)  va  ko‘p  markazli 
(politsentrik)  xususiyatga  ega  bo‘ladi.  Farg‘ona-Marg‘ilon,  Angren-Olmaliq 
aglomyeratsiyalari  politsentrik,  Toshkent,  Samarqand,  Andijon,  Namangan, 
Qarshi, Nukus, Urganch va boshqa aglomyeratsiyalar monotsentrik hisoblanadi. 

---

 
267 
Shahar 
aglomyeratsiyasi 
- 
mehnat, 
madaniy-maishiy, 
rekratsion, 
infratuzilma,  ishlab  chiqarish  va  boshqa  aloqalari  bilan  o‘zaro  birlashgan  shahar 
aholi manzilgohlari guruhiga aytiladi. Dunyoda eng yirik aglomyeratsiyalar 20 dan 
ortiq  bo‘lib,  ularning  ko‘pi  AQSHda  (Chikago,  Nyu-York,  Los-Anjeles), 
Hindistonda  (Dehli,  Bombey,  Kalkutta),  Yaponiyada  (Tokio,  Osako-Kioto-Kobe) 
va Braziliyada (San-Paulu, Rio-de-Janeyro) joylashgan. Pokiston (Karachi), Buyuk 
Britaniya  (London),  Eron  (Tehron),  Argentina  (Buenos-Ayres),  Fillipin  (Manila), 
Xitoy  (Shanxay),  Fransiya  (Parij),  Bangladesh  (Dakka),  Rossiya  (Moskva)  kabi 
mamlakatlarda 
aglomyeratsiyalar 
soni 
atiga 
bittadan, 
xolos. 
Shahar 
aglomyeratsiyalari 
vaqt 
o‘tishi  bilan  rivojlangan  davlatlarga  nisbatan 
rivojlanayotgan davlatlarda tobora o‘smoqda.