Ant I anti startap startapingizga investor ko‘ZI

 
 
•
E – aktiv bir yilda keltiradigan daromad $. Ba’zida daromad o‘rniga foydani baholashadi yoki 
EBITDA (soliqlar, foizlar va amortizatsiyalarni to‘lashdan ilgari mavjud daromad);
 
 
•
M – multiplikator, bu bir xil o‘sishga ega soha va kompaniya uchun xos bo‘lgan ma’lum bir 
sondir. 
 
Aksariyat holatda P/E (price per earnings) ko‘rsatkichini uchratish mumkin. Bu aynan o‘sha 
multiplikatordir.
~
Multipliktor bozor, bank stavkalari va kompaniyalarning o‘sishi bilan belgilanadi. Haqiqiy biznes/ 
oflayn sektorda multiplikator odatda 1-10 oralig‘idagi xavf darajasi bo‘yicha tuzilgan bank stavkalariga 
teng. Tezkorlik bilan o‘sadigan va jahonga egalik qilishni maqsad qilib qo‘ygan venchur 
kompaniyalarda multiplikator 100 (masalan, Amazonda) dan oshiq bo‘lishi mumkin. Faoliyatini 
to‘xtatishni maqsad qilib qo‘ygan eski kompaniyalarda esa multiplikator kamayadi. Mazkur qo‘pol 
baholashni ko‘chmas mulk, bank depozitlari, startaplar va boshqalarga nisbatan qo‘llash mumkin. 
Masalan, siz savdo maydonchasini ijaraga berib, shu orqali yiliga 1 mln. rubl daromad olsangiz, 
Moskvada bunday maydonchaning bahosi 1*M = 10 mln. rublga (bozor bo‘yicha joriy multiplikator 10 
atrofida) teng bo‘ladi. Endi bir nechta oddiy formulalarni keltiramiz. Kelajakdagi pul qiymatining 
formulasi: 
V = FV /(1+i)^T, 
bunda 
•
PV – joriy pul qiymati, present value;
 
•
FV – kelajakdagi pul qiymati, future value;
 
•
i- yillik % stavkasi;
 
•
T – vaqt oralig‘i, yil.
 
Masalan, sizga 5 yildan so‘ng 1 mln.dollar daromad olishingizni va’da berishayapti. Siz inflyatsiya 
20% ga tengligini bilasizmi? Ayni paytda kelajakdagi 1 mln. dollarni qanchaga baholaysiz? 
PV = 1 mln.$/(1+0,2)^5 = 1 mln.$/2,488 = 0,4 mln.$, ya’ni kelajakda 1 mln.$ hozir 0,4 mln.$ ga 
teng.
Yoki aksincha, hozir 400 ming dollarni 20% ostida bankka qo‘yib, 5 yildan so‘ng 1 mln.dollarga ega 
bo‘lamiz. Bu murakkab foizlar va kapitalizatsiyani inobatga olmagan holda amalga oshirilgan hisob-
kitobdir.
Biz yiliga 100 foiz sarmoya kiritishga tayyor bo‘lgan (xavflarni inobatga olgan holda) va 3 yildan 
so‘ng 100 mln.dollarga sotilishi mumkin bo‘lgan kompaniya hozir qancha turadi?

---

Antistartup.Darkside.vc 
PV = 100 mln.$/(1+1)^3 = 12,5 mln.$– joriy baholashda bizning kompaniyamiz yiliga 100 foiz, 
arzonlashganini ko‘rishimiz mumkin. Tasavvur qilaylik bizda oyiga 100 ming dollar yoki yiliga 1.2 
mln.dollar daromad keltiradigan (soliqlardan tashqari, ya’ni EBITDA) loyiha bor. Loyiha o‘smoqda va
u 20 barobarlik multiplikatorga ega. Bizning loyihamiz qancha turadi? V = 1,2 mln.$*20 = 24 mln.$. 
Venchurlik darajasiga o‘tgan, unchalik ko‘p bo‘lmagan, atigi 50 ming dollar daromad keltiradigan
kichik biznesimizning bahosi ana shunday bo‘ladi.
Bunday multiplikatorga ega bo‘lgan kompaniya o‘z faoliyatidan ko‘ra tabiiyki, sotilsa (24 
mln.dollarga) ko‘proq daromad keltiradi. Aynan shuning ortidan turli xil olib-sotarlik va “pufak”lar 
paydo bo‘ladi.