Answer: Iqtisodiyotning bir sohasida tanho hukmronlik

Pe, firma o`z faoliyatini to`xtatadi.

174. 
     Uzoq muddatli oraliqda mukammal raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firmaning foydasini maksimallashtirish shartlari nimalar?
     

Answer: Uzoq muddatli chekli harajat mahsulot narxiga teng bo’lsa

175. 
     Uzoq muddatli oraliqda mukammal raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firmaning talab chizig`i qanday ko`rinishga ega?
     

Answer: Gorizontal ko’rinishda

176. 
     Uzoq muddatli oraliqda mukammal raqobatlashgan bozorda harakat qilayotgan firmaning muvozanat holati qanday aniqlanadi?
     

Answer: Uzoq muddatli chekli harajat mahsulot narxiga teng bo’lsa.

177. 
     Firmaning uzoq muddatli o`rtacha xarajatining tarkibi qanday aniqlanadi?
     

Answer: Qisqa muddatli oraliqdagi o’rtacha xarajatlargrafiklarini bir biriga tutashtirish orqali

178. 
     Tarmoqning uzoq muddatli oraliqdagi muvozanat holati qanday aniqlanadi?
     

Answer:

179. 
     Uzoq muddatli oraliqda tarmoqning kengayish mexanizmini tushuntirib bering.
     

Answer: Uzoq muddatli oraliqda tarmoq tarkibidagi firmaning muvozanat holati bozorda shakllangan narx Pe ning ushbu firmaning o’rtacha xarajatlari minimumga tengligi bilan belgilanadi;

180. 
     Firmaning uzoq muddatli oraliqdagi taklif chizig`i nimalar bilan belgilanadi?
     

Answer:

181. 
     Raqobatlashgan mehnat bozor muvozanati qanday o`rnatiladi?
     

Answer: MRC=D

182. 
     Firma foydasini maksimallashtirish uchun ishchi kuchini yollashni qanday shart bajarilgunga qadar davom ettiradi?
     

Answer: yani mehnatni chekli daromadligi bilan ish haqi teng bo’lgunga qadar

183. 
     Mehnat qilish va dam olish o`rtasidagi bog`liqlikni izohlab byering.
     

Answer: Har bir ishchi oldidagi masala, bu qancha ishlab, qancha dam olish muammosidir. Agar sutkada 24 soat bo`ladigan bo`lsa, ishchi 24 soat ishlasa, u M so`mga teng bo`lgan maksimal daromad olish mumkin ishchining ish vaqti chegaralangan bo`ladi, u ma’lum vaqt dam olib, o`zining ishlash qobiliyatini tiklash kerak bo`ladi.

184. 
     Mehnat bozoriga kasaba uyushmasi qanday ta′sir ko`rsatadi va uning oqibatlarini izohlang.
     

Answer: cheklovlar (bu ish haqini o'sishiga olib keladigan), hukumat bilan muzokaralarda qatnashish to'g'risida minimal hajmi Ish haqi (bu ish haqi miqdorini o'zgartirish, ish beruvchi bilan shartnomalar tuzishda ish haqining miqdorini buzish va boshqalar

185. 
     Lorens egri chizig`i yordamida daromadlar taqsimlanishi qanday tahlil qilinadi?
     

Answer:

186. 
     Kapital bozori va uning asosiy ko`rsatkichlari nimalardan iborat?
     

Answer: boʻsh turgan pul mablagʻlarini toʻplash, ularni ssuda kapitaliga aylantirish, soʻngra uni i.ch. jarayonlari ishtirokchilari (banklar, korxonalar, firmalar, shuningdek, mamlakat aholisi) oʻrtasida taqsimlash munosabatlari; qimmatli qogʻozlar, korxonalarning aksiyalari hamda davlat obligatsiyalari bilan oldisotdi operatsiyalari olib boriladi.

187. 
     Asosiy va aylanma kapital bir-biridan qanday farq qiladi?
     

Answer: Asosiy capital uzoq muddatda foydalaniladigan uskuna bin ova boshqalar, aylanma capital har bir ishlab chiqarish siklida o’z qiymatini tayyor mahsulot qiymatiga o’tkazadigan ishlab chiqarish resurslari kiradi.

188. 
     Loyiha, investitsiya va investitsiyalash jarayonlarini xaraktyerlab byering.
     

Answer: Xarajat va daromadlarni bir xil boshlang’ich vaqtga keltirish hisob-kitoblar

189. 
     Qiymatni diskontirlashning mohiyati va ahamiyati nimada?
     

Answer: foiz stavkasiga bog`liqdir. Faraz qilaylik, foiz stavkasi i bo`lsin. U holda biz bir so`mni jamg`aradigan bo`lsak, uning qiymati bir yildan keyin 1*(1+i) so`mga teng bo`ladi (agar foiz stavkasi i=50% bo`lsa, bugungi bir so`m bir yildan keyin 1,5 so`mga teng bo`ladi).

190. 
     Sof joriy qiymat qanday aniqlanadi?
     

Answer:

191. 
     Bo`lg`usi qiymat qanday aniqlanadi?
     

Answer: FV=PV yoki joriy xarajatni va kelajakda olinadigan daromadni hisob kitob qilish bilan

192. 
     Inflyatsiya darajasi investitsiyalardan olinadigan daromadga ta′sir qiladimi?
     

Answer: Ha

193. 
     Yer bozorining o`ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?
     

Answer: u har doim cheklangan va uni u joydan bu joyga yani kapitalni ko’chirganday ko’chirib bo’lmaydi.

194. 
     Yerning narxi qanday hisoblanadi?
     

Answer: Yer narxi=ijara to`lovlari/Foiz stavkasi.

195. 
     Absolyut va differensial renta qanday aniqlanadi?
     

Answer: absolyut renta bu barcha yer egalari tomonidan yerning sifatiga bog’liq bo’lmagan holda olinadigan rentadir. Differensial renta bu eng yaxshi yer egasi xar bir gektar yerdan har oyiga differensial renta olishadi.

196. 
     Umumiy va qisman muvozanat tushunchalari nimani anglatadi?
     

Answer: Umumiy muvozanat bu barcha bozorlarning o’zaro ta’siri natijasida shakllanadigan muvozanatlik bo’lib, biror bozordagi talab va taklifning o’zgarishi boshqa bozorlardagi muvozanatlikka va mahsulot sotish hajmiga ta’sir qiladi. Qisman muvozanat bu bu alohida bitta tovar bozorida shakllanadigan muvozanatlik.

197. 
     Teskari aloqa samarasi tushunchasi nimani anglatadi?
     

Answer: bu o’zaro bog’liq bozorlarda narxlar xamda talab va taklif miqdorlari o’zgarishining muayyan bir bozordagi mahsulot narxi va miqdori o’zgarishiga tasiridir.

198. 
     Umumiy muvozanatni tahlil etish bosqichlari nimalardan iborat?
     

Answer: Dastlabki o’zgarish, o’zaro o’rinbosar tovarlar bozorlari, o’zaro to’ldiruvchi bozorlar, teskari aloqa samarasi.

199. 
     Umumiy muvozanat tenglamalar tizimi kim tomonidan ishlab chiqilgan va nimani ifodalaydi?
     

Answer: Leon Walras tomonidan ishlab chiqilgan, Qd = Qs

200. 
     Ayirboshlash samaradorligi deganda nimani tushunasiz?
     

Answer: Товарлар самарали тақсимланганда ҳеч ким бошқасининг ҳолатини
ёмонлаштирмасдан туриб ўз позициясини яхшилай олмайди.

201. 
     Pareto bo`yicha samaradorlik nima va u qanday holatlarda yuzaga keladi?
     

Answer: Unga ko’ra har bir inson o’zining shaxsiy farovonlik darajasini boshqalarga qaraganda yaxshi baholay oladi. Demak turli insonlarning faravonlik darajasini o’zaro taqqoslash imkonsiz. Mazkur mezon bo’yicha alohida shaxslarning individual faravonliklarini qo’shib chiqish orqali jamiyatning umumiy faravonligini baxolab bo’laydi.

202. 
     “Edjuort qutisi” orqali nimani aniqlash mumkin?
     

Answer: bu ikkita tovarni ikki kishi yoki ikki omilni ishlab chiqarish jarayonlari o’rtasida taqsimlashning barcha mumkin bo’lgan variantlarini aks ettiruvchi grafik

203. 
     Optimal bitimlar chizig`ining mohiyati nimada?
     

Answer:

204. 
     Adolatlilik va samaradorlik tushunchalari bir-biriga mos keladimi?
     

Answer: yo’q, samaradorlik iqtisodiy munosabarlar orqali ifodalansa, adolatlilik ko’proq ananalar va insonlarning tasavvuri bilan bog’liq

205. 
     Iste′mol imkoniyatlari egri chizig`iga ta′rif bering.
     

Answer:

206. 
     Zamonaviy iqtisodiyotda adolatli taqsimotga oid qanday yondashuvlar mavjud?
     

Answer: Klassik liberalism, Utilitarizm, Egalitarizm, Roulzian

207. 
     Ishlab chiqarish samaradorligining umumiy muvozanatga qanday aloqasi bor?
     

Answer: biror bozordagi talab va taklifning ortishi boshqa bozorlardagi muvozanatli narx va maxsulot sotish hajmiga tasir ko’rsatadi.

208. 
     Umumiy muvozanat va farovonlikni baholash mezonlari orasida qanday bog`liqlik mavjud? Bozor turlari qanday aniqlanadi?
     

Answer: Pareto samaradorlik va Koldor-Xiks mezoni. Kiyim-kechak bozori va oziq-ovqat bozori

209. 
     Raqobatlashmagan bozorlarda narx va ishlab chiqarish hajmi qanday aniqlanadi?
     

Answer: Talab elastiklik chizig’I orqali

210. 
     Bozor hokimiyati deganda nimani tushunasiz?
     

Answer: Raqobatlashgan bozorda juda ko`p sotuvchilar va xaridorlar qatnashadi, shu sababli ulardan birortasi ham tovar narxiga ta`sir qilaolmaydi, narxni bozorning o`zi talab va taklifga ko`ra shakllantiradi.

211. 
     Sof monopoliya deganda nimani tushunasiz?
     

Answer: bu yerda bitta sotuvchi va ko`plab xaridorlar qatnashadi

212. 
     Litsenziya, patent, mualliflik huquqi raqobatga qanday ta`sir ko`rsatadi?
     

Answer: kuchayishi talab qilinadi va ijobiy ta'sir ko'rsatishi yoki ushbu muhitni tiklashga yordam markazidir

213. 
     Monopoliyaning jamiyat uchun foydali va zararli tomonlarini izohlab bering.
     

Answer: Yiriklashgan korxonalarda ilmiy-texnik rivojlanish imkoniyati katta bo`ladi, nima uchun deganda, bunday korxonalarning moliyaviy imkoniyatlari ham katta bo`lganligi uchun, ular ilmiy izlanishlarga ko`proq mablag` ajratishlari mumkin.
Yirik korxonalargina masshtab samarasidan yaxshiroq foydalana oladilar, chunki ularda ilmiy-tadqiqot ishlarini, tajriba-konstruktorlik ishlab chiqishlarni keng masshtabda yo`lga qo`yish mumkin bo`ladi. Bu o`z navbatida mahsulot tannarxini pasaytirish va sifatini oshirishga imkon yaratadi. Lekin, bozor munosabatlarining rivojlanganligi, jahon bozorining shakllanganligi, xalqaro iqtisodiy aloqalarning kengayib borishi sharoitida kuchli bozor hokimiyatiga ega monopolistni topish qiyin.
Monopolistlarning jamiyatga ta`sir qiluvchi salbiy tomonlari borligini ham esdan chiqarmaslik lozim. Yiriklashgan firmalar o`z mahsuloti sifatini oshirishga va uni tez-tez yangilashga alohida e`tibor beradi, deb bo`lmaydi. Ushbu firmalarda yaratilgan yangiliklarni ishlab chiqarishga joriy qilish ko`p hollarda to`xtab qolishi ham mumkin.

214. 
     Monopol narxga soliq qanday ta`sir ko`rsatadi?
     

Answer; mahsulot narxi soliq miqdoridan ko`proq miqdorga ham
oshishi mumkin.

215. 
     Lernerning monopol ko`rsatkichi qanday aniqlanadi?.
     

Answer: foydani maksimallashtiradigan narx bilan chekli xarajat o`rtasidagi farq monopol hokimiyatni o`lchash usuli bo`lishi mumkin.

216. 
     Xerfendal-Xirshman indeksi nimani ifodalaydi.
     

Answer: Monopol hokimiyatni xarakterlash uchun bozorni markazlashuv darajasi ko`rsatkichidan ham foydalaniladi

217. 
     Monopol sharoitda narx qanday aniqlanadi?
     

Answer: Monopol bozorda narx chekli xarajatdan yuqori belgilanadi (P>MC)

218. 
     Monopsoniya bozorining xususiyatlari nimalardan iborat?
     

Answer: tarmoqdagi ishlab chiqaruvchi yoki sotuvchilar soni juda ko‟p bo‟lib, ular tovar yoki xizmatlarining yagona istе‟molchisi yoki xaridori mavjud bo‟lgan sharoitdagi yakkahukmronlik holati hisoblanadi.

219. 
     Monopsoniya hokimiyati darajasiga qanday omillar ta`sir ko`rsatadi?
     

Answer:

220. 
     Monopsoniya hokimiyati darajasi va taklif elastikligi o`rtasida qanday bog`liqlik mavjud?
     

Answer:

221. 
     Monopsoniyaning jamiyat uchun foydali va zararli tomonlari nimalarda namoyon bo`ladi?
     

Answer:

222. 
     Monopol hokimiyatga ega bo`lgan firmalarning narx belgilash strategiyasi asosini nima tashkil etadi?
     

Answer: Talab chizig’ining elastikligi

223. 
     “Adolatli foyda olishni ta`minlaydigan narx” qanday aniqlanadi?
     

Answer: ; ni “Adolatli foyda olishni ta`minlaydigan narx” deb ataladi.

224. 
     Narx belgilashda iste′molchi yutug`ini egallash deganda nima nazarga tutiladi?
     

Answer;

225. 
     Narxlar diskrininatsiyasining qanday toifalari turlarimavjud?
     

Answer: birinchi darajali, ikkinchi darajali, uchinchi darajali diskriminatsiya

226. 
     Birinchi toifali narx diskriminatsiyasida narx qanday belgilanadi?
     

Answer: Istemolchilar daromadiga ko’ra narxlarni belgilashning ideal variant xar bir xaridorning imkoniyatidan kelib chiqib, u sotib oladigan xar bir tovarga maksimal narx belgilashdir.

227. 
     Birinchi toifali mukammal narx diskriminatsiyasida iste′molchi yutug`i qanday egallanadi?
     

Answer:

228. 
     Ikkinchi toifali narx diskriminatsiyasida narx belgilashning shartlari nimalardan iborat?
     

Answer: Bazi bir tovarlarga talab bu tovarni sotib olish hajmi oshgan sari kamayib boradi.

229. 
     Blokli narx belgilash deganda nimani tushunasiz?
     

Answer: O`rtacha va chegarali harajatlar pasayib boruvchi firmalarda iste’mol hajmiga qarab narxni diversifikatsiyalash

230. 
     Uchinchi toifali narx diskriminatsiyasiga ko`ra narxlarni diversifikatsiyalash qanday amalga oshiriladi?
     

Answer; Bunda xaridorlarni ularning talab chizig’iga ko’ra ikki yoki undan ortiq guruhlarga bo’ladi

231. 
     Xaridorning rezerv narxi qanday o`lchanadi?
     

Answer: Iste′molchilar daromadiga ko`ra narxlarni belgilashning ideal varianti har bir xaridorning imkoniyatidan kelib chiqib, u sotib oladigan har bir tovarga maksimal narx belgilashdir

232. 
     Ikki qismli (tarkibli) tarifda narx belgilash tartibi qanday?
     

Answer: Istemolchilar yutug’ini egallashning bu usulida istemolchi belgilangan miqdordagi tovarni sotib olish huquqi uchun oldindan to’lov qilishga majbur qilinadi. So’ng istemolchi sotib olishni istagan har bir tovar birligi uchun qo’shimcha haq to’laydilar.

233. 
     Iste′molchilar soni qismli (tarkibli) tarif belgilashda qanday ahamiyatga ega?
     

Answer: Firma foydasi ikkita qismga bo’linadi. Birinchisi tashrif buyuruvchilar soni teng. Ikkinchisi keladigan mijozlar tomonidan sotib olingan mahsulot miqdoriga teng

234. 
     Raqobatlashgan monopol bozor muvozanatini belgilovchi ko`rsatkichlar nimalardan iborat?
     

Answer: ,

235. 
     Raqobatlashgan monopol bozorning samaradorligi to`g`risida so`zlab bering.
     

Answer: monopol raqobatlashgan bozor tovarlar assortimentini kengaytiradi. Bu o`z navbatida iste`molchilarga raqobatlashgan tovarlar bozorida tanlash imkoniyatini oshiradi.

236. 
     Oligopolistik bozor qanday xususiyatlarga ega?
     

Answer: birinchidan, tarmoqda faoliyat ko`rsatayotgan firmalarning kamligi; tarmoqga kiruvchi firmalar uchun kuchli to`siqlarning mavjudligi; uchinchidan, oligopolistik bozordagi firmalarning harakati bir-biriga bog`liqligi.

237. 
     “Narxlar jangi” orqali oligopolistik bozor muvozanati shartini tushuntiring.
     

Answer: bu raqobatlashadigan firmalar tomonidan oligopolistik bozorda narxlarni bosqichma-bosqich tushirishidir

238. 
     Kurno muvozanatini izohlab bering.
     

Answer: Birinchi firmaning ishlab chiqarish chizig’I bilan ikkinchi firmaning ishlab chiqarish chizig’I kesishgan nuqta E nuqtaga mos keluvchi birinchi va ikkinchi firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot hajmlari muvozanati

239. 
     Duopolik bozorda harakat qilayotgan firmalar uchun quyidagilardan qaysi biriga erishish afzalroq: Kurno muvozanatiga, raqobatlashgan muvozanatga va kelishgan holda harakat qilishga?
     

Answer: kelishgan holda harakat qilish

240. 
     “Qamalga shaxs muammosi” nimani bildiradi va uni iqtisodiy masalalarni echishga qo`llash tartibini tushuntirib bering.
     

Answer: Qattiq narx siyosati. Bozor talabi va xarajatlar pasayganda ham firmalar narxni o'zgartirishga (kamaytirishga) shoshilmaydilar, nima uchun deganda narxni birorta firma tomonidan pasaytirilishi "narxlar jangiga" olib kelishi mumkin, ya’ni boshqa firmalar ham bozordagi ulushini yo'qotmaslik uchun narxlami pasaytirishga harakat qiladi.

241. 
     Narx belgilashda liderlikning ahamiyati nimalardan iborat?
     

Answer: Firmalar tovar yoki xizmatga bozor narxini belgilovchi va raqobatchilari ergashishga majbur bo‘ladigan narxlar o‘zgarishida tashabbus ko‘rsatuvchi narx yetakchisi sifatida chiqadi. Narx yetakchilari bozordagi kuchli pozitsiyalari tufayli o‘z narxlarining barqarorligini saqlay oladigan ustun turuvchi firmalar va barometrik narx liderlari – bozor sharoiti o‘zgarishlariga yetakchi narxining o‘zgarishli moslasha olish qobiliyatini tan oladigan boshqa ishlab chiqaruvchilar tomonidan qo‘llab-quvvatlanuvchi firmalar hisoblanadi.

242. 
     Kelishuv yechimi deganda nimani tushunasiz?
     

Answer: Kelishuv yechim, duopol bozordagi ikkala firmaning ma’lum bir shartnoma asosida birgalikda kelishib harakat qilishiga asoslanadi. SHartnomada firmalarning har biri qancha miqdorda tovar ishlab chiqarishi, uni qanday narxda sotishi va tushgan foydani qanday qilib o’rtada bo’lishi kelishilgan holda ko’rsatilishi mumkin.

243. 
     Lider firma bozordagi o`z ulushini qanday aniqlaydi?
     

Answer: tovarlar narxining sotuv hajmi orqali. Yoki xaridorlarni o‘z tovariga jalb etish, doimiy mijozlar segmentini shakllantirish, yangi mijozlarni jalb etish