Anorganik, analitik, fizik va kolloid kimyo kafedrasi anorganik kimyo

Zn+2HCl= ZnCl₂ ⁺ H_{2 
0 +6 +2 +6 +4}
Cu + H₂SO₄ = CuSO₄^-2  + SO₂ + H₂O
OKSIDLANISH-QAYTARILISH REAKSIYALARINING NAZARIYASI
1. Agar atom-molekula yoki ion o’zidan elektron bersa bunday reksiyalar oksidlanish reaksiyalari deyiladi . Oksidlanish reaksiyalarida ayni elementning oksidlanish darajasi ortadi.Shu zarrachalarning o’zi qaytaruvchilar deyiladi.
Al^o -3 e  Al⁺³ N^-3 -8e  N⁺⁵
2Cl^-1 -2 e Cl^2o H₂^o -2 e = 2H⁺¹
Mn⁺² -5e Mn⁺⁷ Fe⁺² -1e Fe⁺³
Cr⁺³ -3eCr⁺⁶ S^-2 -8e S ⁺⁶
2. Agar atom, molekula, yoki ion o’ziga elektron qabul qilsa bunday jarayon qaytarilish deyiladi. Bunda ayni zarrachaning oksidlanish darajasi kamayadi. Shu atom,molekula yoki ion oksidlovchi deyiladi.
Cl₂^o +2 e 2Cl^-1 2H⁺¹ +2 e H₂
Mn⁺⁷ +5 e Mn⁺² Fe⁺³  +1 e Fe ⁺²
Cr⁺⁶  + 3 e Cr⁺³ S⁺⁶  + 8e S^-2
S^o +2 e S^-2 N⁺⁵  +8 e N^-3
3.Oksidlanish- qaytarilish reaksiyalari bir paytni o’zida sodir bo’ladi.
OKSIDLANISH-QAYTARILISH
REAKSIYALARINI TENGLASHTIRISH
Bu reaksiyalarni tenglashtirishni ikki xil usuli bor.
1) elektron balans usuli;
2) yarim reaksiyalar usuli.
Birinchi usulda tenglashtirish maktab dasturi asosida kengroq o’rganilgan.
 _{0 +5 +2 +2}
3 Cu+ 8HNO₃ = 3 Cu(NO₃)₂ + 2 NO + 4 H₂O
Oksid-chi Cu⁰  -2 e  Cu⁺² 2 3 oksidl.
Qaytar-chi N⁺⁵ +3e  N⁺²  3 2 qaytar.
_{+7 +1 -1 +2 0 -1}