Anor seleksiyasi va navshunostligi

Erkak gul germofrodit gul
Ular barcha gullarning 5.0-11.5 foizini tashkil qiladi. Anor mevasi 150-200 grammnan 1-1.2 kg ga cha (ul`fi) bo`ladi. o`sish davri 180-225 kun, gullashi 50-75 kun, mevasining o`sish va yetilishi 120-160 kun davom etadi. Anor may oyining oxiri, iyun oyining birinchi yarmida yoppasiga gullaydi. Mevasi uzib olingandan keyin ular to`liq pishadi, meva tarkibidagi kislotalar kamayadi. Anor mevasi o`z vaqtida uzib olinmasa unda yorilib ketadi. Sovuq 10-15 gradusga etkanda anorning yer usti organlari kuchli zararlanadi. Sovuq 18-20 gradusga yetganda, uning yer usti organlari ildiz bo`yinchasigacha sovuqdan zararlanadi. Qishda anor tuproqga ko`miladi. (oktyabr oxiridan boshlab). Mart oylarining boshidan boshlab ochiladi.
Topshiriq: ko‘rsatilgan belgilar bo‘yicha anor meva ekinning ikkita mevasiga pomologik belgilar bo‘yicha ta’rifmi jadvalga yozish.

Meva	Pomolog ik belgilari
	Kattaligi	Tovarligi	Shakli incleksi	Rangi	Ta’mi

Muhokama uchun savollar
1. Pomologik belgilar deganda nimani tushunasiz?
2. Qaysi belgilar pomologik belgilarga mansub?
3. Oliy nav, 1-nav, 2-nav, 3-navga mansub mevalarga ta ’rif bering.
4.Pomologik belgilardan qaysilari har xil omillar ta ’sirida o'zgarishi mumkin va qanday?


3-AMALIY MAShG’ULOT: MEVA UA REZAYoR MEVA EKINLARI BELGILARINING O’ZGARIShIGA OLIB KELUVChI OMILLAR BILAN TANIShISh
Darsning maqsadi: talabalarni meva va rezavor meva ekinlarining morfologik, biologik va pomologik belgilarining o‘zgarishiga sabab bo‘luvchi omillar bilan tanishtirish.
Mashg‘ulot uchun kerakli jihozlar: darsliklar, jadvallar, rasmlar, mulyajlar, konservatsiya qilingan mevalar.
Asosiy tushunchalar: genotip o‘zgarmasdan fenotipik belgilarning tuproq-iqlim sharoiti, tashkiliy-iqtisodiy, agrotexnik va biologik omillar ta ’sirida o ‘zgarish qonuniyatlari sabablari, korrelyativ bog‘lanishlar. Belgilarni o‘zgarish qonuniyatlarining seleksiyada va navshunoslikdagi ahamiyati.
Har xil omillar ta ’sirida meva va rezavor meva ekinlarining belgilari o‘zgarishi mumkin. Bular yaxshi va yomon tomonga boMishi mumkin. Bunda genotip o'zgarmay qolsa ham fenotipi yaxshi to monga (meva massasining, unda qand miqdorining oshishi, qishga chidamliligini oshishi va h.k.) va yomon tomonga (meaning kichrayishi, hosil davrining kichrayishi va h.k.) o‘zgarishi mumkin. Shuning uchun ham qaysi omil belgining qaysi tomonga o‘zgarishiga olib kelishini bilish kerak.
Tajribalarning ko‘rsatishicha, asosiy belgilar (meva kattaligi, ta’mi, rangi) qo‘shimcha belgilarga qaraganda o‘zgaruvchan bo‘ladi. 0 ‘zgarishlarga olib keluvchi omillarni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:

• 
  tuproq iqlim sharoiti;
  
• 
  tashkiliy iqtisodiy omillar;
  
• 
  agrotexnik omillar;
  
• 
  biologik omillar.
  

Belgilar qaysi faktorlar ta ’sirida qanday o ‘zgarishini bilib, korrelyatsion bog‘liqlikni topish mumkin. Bunda omil birligi belgilar o ‘zgarish birliklarini aniqlash imkoniyati tug‘iladi.


Topshiriq:
1. Meva va rezavor meva ekinlari belgilarining o‘zgarishiga olib keluvchi faktorlar va ular o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rganish.
2. Belgilar va ularning o‘zgarishiga olib keluvchi faktorlar o‘rtasidagi bog‘liqlik jadvalini yozish va o‘rganish.