Anor seleksiyasi va navshunostligi

Navlarning qishga chidamliligi. O‘simliklarning qishga chidamliligi deb ularning qish davomida bo‘ladigan hamma noqulay sharoitlarga bardosh bera olish qobiliyatiga aytiladi. O‘simlikka salbiy ta’sir kiluvchi omillardan biri xavo xaroratidir. Respublikamizning iqlim sharoiti keskin Kontinental bo‘lganligi uchun havo haroratining bir kechayu-kunduzlik o‘zgarishi 25-30 S ga borishi va undan ko‘proqni tashkil etishi mumkin. Bunday sharoitda daraxtlarning vegetativ qismlari, ko‘pincha genera­tiv organlari qattiq shikastlanadi. Ayniksa danakli mevalilar (o‘rik, shaftoli, gilos) navlari ko‘proq zararlanadi. Respublikamizda navlarning qishga chidamliligini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Mevali ekin navlari bu hususiyati bo‘yicha bir-biridan farq qiladi va ularga aniq baho berish ancha murakkab.
Qishga chidamliliti turgun bir hususiyat bo‘lmasdan, daraxtning o‘sish sharoitiga, tashqi muhitga va daraxt holatiga ham bog‘liqdir.
Vegetatsiya davrida bog‘ agrotexnikasini talab qilingan darajada olib borish, ayniksa daraxtlarni suv, o‘g‘it bilan ta’minlash navlarning qishga chidamliligini oshiradi. Yosh daraxtlarning qishga chidamlilik darajasi qarilariga nisbatan yuqori bo‘ladi.
Payvantagning payvandustga mos kelmasligi ham da­raxtning umumiy xolatiga salbiy ta’sir kursatib, kishga chidamliligini pasaytiradi.
Xuddi shuningdek, daraxtlarning kasallik va zararkunandalar bilan qattiq zararlanishi, hosilning me’yoridan ko‘p bo‘lishi (mevalarning maydalanishi, navlarning kuchsiz o‘sishi) ham navlarning qishga chidamliligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Bundan tashqari bog‘larning o‘rnashgan joyi, ixota daraxtzorlarining borligi ham daraxtlarning qishga chidamli­ligiga ma’lum darajada ta’sir ko‘rsatadi.
Shu sababdan navlarning kishga chidamliligini aniqlashda yuqorida kursatilgan omillar e’tiborga olinishi shart. Mevali ekinlarning bu hususiyati dala sharoitlarida o‘rganiladi. Oddiy qish sharoitlarida navlar o‘rtasidagi farqni bilish, ularga qiyosiy baho berish qiyin. Tashqi sharoitlar daraxtlar uchun noqulay kelgan qishlardagina ularga qiyosiy baho berish mumkin. Shu sababdan navlarning qishga chidamliligini aniqdashga ko‘p yillar ketadi va ma’lumotlar bog‘dorchilikning xar hil mintaqalaridan to‘planishi zarur.
Mahalliy sharoitlarga xos bo‘lmagan qattiq sovuqlardan so‘ng daraxt organlarining shikastlanganlik darajasi bog‘dorchilikda qabul qilingan usullar bilan aniqlanadi va shunga qarab navlarga qiyosiy baho beriladi.