Annotatsiya Ushbu " O’rta qiymatlar mavzusini o’qitish metodikasi "

Bir nechta sonlarning oʻrta arifmetigi deb, bu sonlar yigʻindisini ularning soniga boʻlish natijasiga aytiladi.

Uchta a, b va c sonlarning oʻrta arifmetigini toppish uchun bu sonlar yigʻindisi (a+b+ c) ni, ularning soni 3 ga boʻlish kifoya:

a, b va c sonlarning oʻrta arifmetigi

=(a+b+c): 3 sonlar yigʻindisi

ularning soni

1-misol. Alisher baliq oviga chiqdi. U birinchi soatda 6ta, ikkinchi soatda 11 ta va uchinchi soatda 10 ta baliq ovladi. Alisher bir soatda oʻrtacha nechtadan baliq ovlagan?

Yechish: Alisher 3 soat davomida hammasi boʻlib

6+11 +10=27 ta baliq ovlagan. U bir soatda oʻrtacha 27:3, ya’ni 9 tadan baliq ovlagan.

Javob: Alisher bir soatda oʻrtacha 9 tadan baliq ovlagan.

Bir nechta sonlarning oʻrta arifmetigi bu sonlarning eng kichigidan katta va eng kattasidan kichik boʻladi. Buning toʻgʻriligini yuqoridagi 1-misolda tekshirib koʻring. Oʻrtacha tezlik deb bosib oʻtilgan yoʻlni sarflangan vaqtga nisbatiga aytiladi.

2- misol. Poyezd masofani 2 soat davomida 85 km/soat tezlik bilan va 3 soat davomida 80 km/soat tezlik bilan bosib oʻtdi. Poyezdning oʻrtacha tezligini toping.

Yechish: Poyezd bosib oʻtgan yoʻlni hisoblaymiz:

85·2+80·3=170 +240 =410 (km).

Bu masofani poyezd 2+3= 5 soatda bosib oʻtdi. Poyezdning oʻrtacha tezligini topish uchun bosib oʻtilgan yoʻlni sarflangan vaqtga boʻlamiz:

410:5 =82 (km/soat).

Javob: Poyezdning oʻrtacha tezligi – 82 km/soat.

Bu natijani poyezdning har bir soatdagi tezliklari oʻrta arifmetigini hisoblash orqali ham topsa boʻlar edi:

(85+85+80+80 +80): 5=82 (km/soat).