Annotasiya

Semantik əlamətlərin təhlili

Semantika fransızca “semantiq”ue, yunanca semantikos – işa­rə edən, “sema” işarə deməkdir, semantikanın tədqiqat obyekti iş­a­rə­nin (sözün) üçüncüsünün (işarələyən, denotat, işarələnən) vəh­də­ti­dir. İşarələyən (zahiri ünsür, səslərin yaxud qrafik işarələrin ar­dı­cıl­lığı) denotat (adlandıran predmet və gerçəklik hadisələri) işa­rə­lə­nənlə (predmet və hadisələrin insan şüurunda əksi) bağlıdır. Bu üç əla­qə semantikanın məna kateqoriyasını təşkil edir.

Bu strategiyadan şagirdlərdə əsas biliklərin formalaşdırılması və inkişafı üçün istifadə etmək olar. Semantik əlamətlərin təhlili me­todu şagirdlər üçün tanış olmayan mövzunun tədrisi zamanı daha əhə­miyyətlidir. Bu metodun tətbiqi zamanı keçilmiş mövzu ilə yeni mövzu müqayisə edilir.
Bunun üçün müəllim yazı lövhəsində sxem çəkir. Sxemin sol tə­­rəfində yuxarıdan aşağıya üç müqayisə olunacaq obyektin adı ya­zılır. Kağızın yuxarı hissəsində, soldan sağa müqayisə olunan xü­susiyyətlər yazılır. Şagirdlər də bunu özləri üçün qeyd edirlər, uşaq­lar iki və ya üç tanış obyekti müqayisə edərək, semantik əlamətlərin al­tında hər bir obyektə müvafik işarə və qeydlər qoyurlar. (“Hə” üçün +, “yox” üçün -, tam əmin olmadıqları üçün ? işarəsi qo­yur­lar). Məsələn, aşağıdakı cədvəldə göstərildiyi kimi:

Ölkələr	Harada yerləşir			Sərvətləri			Konsorsuma qoşulması barədə
	Avropa	Asiya	Afrika	neft	qızıl	kömür
1.Azərbaycan 2.Türkiyə 3.Norveç	_ + +	+ + _	_ _ _	+ _ +	+ ? ?	_ ? ?	+ + +

Bundan sonra şagirdlər mütaliə yolu ilə mətni öyrənməyə baş­la­yırlar və müzakirə edirlər. Mətnlə tanış olduqdan sonra lazım gəlsə öz sxemlərində düzəliş aparırlar. Sonda müəllim özünün ha­zır­ladığı sxem üzərində şagirdlərin köməyi ilə düzəliş edir və ya ca­vabları təsdiq edir.