Aniqlash usuli

17.2. Qattiq katalizatorlarni zichligini aniqlash
Uyilgan zichlik deganda shunday narsani tushunmoq kerakki, bunda birlik xajmda to’ldirilgan kukunsimon yoki granula xolatiga keltirilgan katalizator moddasining massasi tushuniladi. Uyilgan zichlik katalizator moddasining granulasimonligi va g’ovaksimonligi qiymatlariga bog’liq, bo’lib g/ml larda o’lchanadi. Tabiiyki, granulaning o’lchami qancha katta bo’lsa, birlik xajmda uning miqdori shunchalik kam bo’ladi va aksincha.
Qattiq katalizatorlar tabletka shaklida shariksimon, donadorsimon yoki kukunsimon shakllarda qo’llaniladi. Kukunsimon katalizatorlar juda kichkina shaklga ega bo’lib, ularni maydalash yo’li bilan mikrosferik zarrachalar xosil qilinadi Ko’pgina sharsimon va tabletka xolatiga keltirilgan katalizatorlarning uyilgan zichligi 0,6 dan 0,75 g/ml larda bo’lib, alyuminoplatinali katalizatorlarni uyilgan zichligi esa ancha kichik bo’ladi. Kukunsimon alyumoslikatli katalizatorlarning uyilgan zichligi 0,75 – 0,87 g/ml atrofida bo’ladi.
Xom ashyoni miqdorini oshirib borsak reaktor ichidan o’tayotgan bu maxsulotning ko’pligiga qarab katalizatorlar ishqalanib yeyiladi. Bu yeyilgan mayda zarrachalar yirik zarrachalar orasida qolib, shuning xisobiga katalizatorning uyilgan zichligi oshadi, asosan ishqalanib yemirilish granulasi kattaroq bo’lgan katalizatorlarda kuzatiladi. Agar alyuminomolibidenli katalizatorning uyilgan zichligi 0,5 g/ml dan kichik bo’lsa uning mexanik mustaxkamligi pasayadi.
Boshqa tomondan, katalizatorning uyilgan zichligi 0,7 g/ml dan oshadigan bo’lsa u vaqtda katalizatorning regenerastiyalanish xolatini yomonlanishiga olib keladi.
Aniqlash usuli
Tarozida 0,1 g aniqlikda tortib o’lchangan 100 ml stilindrning «100» qo’yilgan belgisiga tekshiriluvchi katalizator solinadi. Silindrga katalizator solganimizdan so’ng uni 5 – marta shu stilindr ostidagi (taxtali) materialga ohista to’qqilatib uramiz. Bunday qilishdan maqsad shu katalizator zarrachalari yaxshirok jipslashib joylashishi kerak. Sungra uni hajmi o’lchanadi. Silindrni katalizator bilan birgalikda yana o’sha tarozida 0,1 g aniqlikda qaytib o’lchaymiz.
Uyilgan zichlikni X (g/ml) larda quyidagi formula orqali topiladi.

Bu yerda; G₁-silindrning katalizator bilan birgalikdagi massasi.
G₂ - bo’sh silindrning massasi.
V - katalizatorning hajmi.