Angren shahar istiqlol yillarida

Vodiyning o`tmishi va qazilmalarning qisqacha ta’rifi.

Chotqol va Qurama tog`larining Sirdaryogacha bo`lgan keng va go`zal havzasi milloddan oldin va milodning XIII asriga qadar “Iloq davlati” deb nomlanib kelingan. Ba’zi bir odamlar Iloq davlatining poytaxtini Angren daryosining chap qirg`og`ida, Obliq ko`prigidan o`tib, Telovga burilish joyidagi qabristonning o`rni, u yerni kovlasak g`ishtlar chiqadi, deb faraz qilishadi.

Hurmatli adibimiz Olim Qo`chqorbekov arxeologik qazilmalardan topilgan hujjatlarga asoslanib man anima deydi: Iloq mamlakatining poytaxti Tunkent shahri hisoblangan: ba’zi rivoyatlarga ko`ra avval poytaxt Iloq (hozirgi Olmaliq) shahri bo`lgan ekan. Bu mamlakat o`z davrida juda kuchli taraqqiy etgan bo`lib, VI-VII asrlarga kelib Shoshga qo`shilgan. Aholisi dehqonchilik va don mahsulotlari yetishtiruvchi, tog`li joydagilar esa chorvachilik va turli ma’danlar qazish bilan shug`ullanganlar. Iloqda shahar madaniyati taraqqiy etgan. IX-X asrlarda bu yerda 17 ta shahr bo`lgan. Undan keyin ular soni 20 dan oshib ketgan. Shosh va Farg`ona savdo yo`li Iloq hududidan o`tganligi tufayli bu mamlakatda mahalliy sonoat keng rivojlangan. Iloq mamlakatiga qarashli eng yirik shaharlar Turkiy, Iloq, Xirojkent, Shuturkent, Obrliq (hozirgi Obliq), Nujkatlar hisoblangan. Mamlakat poytaxti Tunkent shahri Ohangaron daryosining Sovuqbuloq va Otchoparsoy irmoqlari yaqinida (hozirgi Pskent bilan Olmaliq shaharlari oralig`ida) joylashgan. Bu shahar taxminan 350-400 gektarcha joyda bo`lib, hozirgacha saqlanib kelingan vayronasi 50 gektardan oshiqdir. arxeologlarning isbotlashlaricha bu shahar milodgacha V asrda chorvador qabilalarning o`rtoqlashuvi natijasida tashkil topgan, VI asrga kelib esa Iloq feodal davlatining markaziga aylangan.

Shahar yaqinidagi Qoramozor tog`idan qazib olingan oltin, kumush ma’danlari tufayli poytaxtda tanga pullari zarbxonasi paydo bo`lgan. Bu yerda zarb etilgan oltin va kumush tangalar hatto Norvegiya, Shvetsiya kabi mamlakatlarda ham muomalada bo`lgan. Rivoyatlarga ko`ra misdan yasalgan tunuka (ehtimol tunuka so`zi shahar nomidan olingandir) birinchi bo`lib shu shaharda kashf etilgan. Biroq, X asrda yashagan jug`rofiyachilar Istahoriy va Ibn Havkallarning bergan ma’lumotlariga ko`ra konlardan olinayotgan ma’dan boyliklarning haddan tashqari kamayib ketishi tufayli Tunkent inqirozga yuz tutib, so`na boshlaydi.