Andijon qishloq xo’jalik instituti

2-metilpentan 

 

 

Tabiatda uchrashi va olinishi 

  To’yingan  uglevodorodlar  asosan,  tabiy  gazdan,  neftdan,  tog  mumidan  va 

o’simliklardan olinadi. 

  1.To’yingan uglevodorodlar fransuz kimyogari Adolf Vyurs (1855) reaksiyasi bo’yicha 

galoidalkillarga natriy metalini ta`sir ettirib olinadi: 

CH

3

I+Na+CH

3

I-2Na         CH

3 

–CH

3

+ 2NaI

 

  2.Alkanlarning  galogenli  xosilalarini  katalizatorni  ishtirokida  vodorod

 

atomlari  yoki 

vodorod yodid bilan yuqori temperaturada qaytarib alkanlar olinadi. 

CH

3

 —  CH – CH

3

+H

2

---- CH

3

- CH

2

- CH

3

 + Hvr 

                                                     Br 

                                        Izopropil bromid                            propan 

CH

3

 – CH

2

 – CH

2

 - Br +2 HI             CH

3

 - CH

2

 - CH

3 

+ HBr+ I

2

 

---

6 

 

propil bromid                                               propan 

 

 3.Alkanlar to’yinmagan uglevodorodlarni qaytarish yo’li bilan olinadi. 

CH 

≡

 CH + H

2  

            CH

2

 = CH

2

 + H

2 

             CH

3

 – CH

3

 

                                etin                                  eten                   etan 

 4.Alkanlar istagan karbon kislota tuzlarini ishqorlar bilan qizdirib olinadi. 

                            CH

3

 – CH

2

 - COO Na + NaOH              CH

3

 – CH

3

 + Na

2

CO

3