Andijon qishloq xo’jalik instituti

4.Atsetilen qatori uglevodorodlar,izomeriyasi, olinishi, xossalari ,ahamiyati 

Molekulasida  uchbog’  saqlagan  uglevodorodlarga  alkinlar  deyiladi.  Alkinlar  CHN

2n-2

 

umumiy formulaga ega bo’lib  ularning birinchi vakili asetilen (C

2

H

2

) dir. Asetilenda 

≡

C -H bogi 

elektronlari Sp gibridlangan bo’ladi. 

H – C  

≡  C  

-H 

Asetilen molekulasi uchta oddiy σ va ikkita π - boglarga egadir. 

Nomenkulatura va izomeriyasi 

 Rasional nomenklatura bo’yicha alkinlar nomi vodorodlari o’rniga joylashgan radikallar 

nomiga atsetilen so’zini qo’shib o’qishdan xosil bo’ladi. 

HC ≡ CH            

CH

3

-C ≡ CH   

CH

3

-C ≡ C-C

2

H

5

 

                               Asetilen                     Metilasetilen              Metiletilasetilen 

---

9 

 

 Sistematik nomenklatura bo’yicha alkinlar nomi to’yingan uglevodorodlar nomidan "an" 

qo’shimchasi o’rniga "in" qo’shimchasi  yozilib uning tutgan joyni ko’rsatish  bilan o’qiladi.