Andijon mashinasozlik instituti «materialshunoslik va yangi matеriallar tеxnologiyasi» kafedrasi «materialshunoslik»

Amaliy mashg‘ulot mavzulari

№	Mavzu
1	Makro va mikro tahlil uchun mikroshliflar tayyorlashni o‘rganish.	3
2	Меtall va qotishmalarning makrostukturasini o‘rganish	5
3	Ikki komponentli sistemadagi qotishmalarning holat diagrammalarini tahlil qilish.	13
4	Fe-Fe3C holat diagrammasini tahlili	16
5	MIM-7, MIM-8 nomli metallografik mikroskoplarni tuzilishini o‘rganish.	21
6	Mikrostrukturaga qarab po‘lat tarkibidagi uglerod miqdorini aniqlash.	26
7	Rangli metall va qotishmalarni, nometall materiallarni ishlash sharoitiga ko‘ra tanlash.	28
8	Termik ishlashni po‘lat tuzilishiga va mexanik xossalariga ta’sirini o‘rganish.	35
9	Mashinasozlikda qo‘llaniladigan detal va zagatovkalar uchun material tanlash.	41
	Adabiyotlar ro‘yxati	43

1-Amaliy mashg’ulot
MAKRO VA MIKROTAXLIL UCHUN MIKROSHLIFLAR TAYYORLASHNI O‘RGANISH
Umumiy ma’lumotlar: Metall va uning qotishmalarining siniq yuzasining xarakteriga qarab makrostrukturani o‘rganish uchun makroshlif tayyorlashni o‘rganish.
Nazariy qism: Makroskopik tahlil deb metall va qotishmalar tuzilishini oddiy ko‘z bilan yoki 30 martagacha kattalashtirib tuzilishini o‘rganishga aytiladi.
Makro va mikro tahlil yordamida tekshiriladigan metallar strukturasi makro va mikrostruktura deyiladi.
Ko‘z yoki lupa yordamida (x30-40 gacha kattalashtirilgan holatda) tayyor mahsulot yuzalarini, sinish yuzalarini tekshirishga makrostrukturali tekshirish deyiladi.
Makro tekshirish shliflar yordamida amalga oshiriladi. Shlif tayyorlash texnologiyasi quyidagicha: temir qirqish arrasi yoki stanok yordamida tekshirilayotgan namuna ikkiga bo’linadi. Namuna stanokda egov yoki abraziv charx yordamida tozalanadi, so’ngra metallografik jilvirlash qog’ozlarida silliqlanadi. Bunda metallografik jilvirlash qog’ozlarining katta nomerlaridan kichik nomerlariga o’tiladi. Bir nomer qog’ozdan boshqasiga o’tilganda shlif 90⁰ ga buriladi. Shliflar yuzasidan chiziqlar yo‘qolmaguncha bir yo’nalishda silliqlanadi. Mikrostrukturaning ko’rinishi uchun shliflarga turli reaktivlar ta’sir ettiriladi.Turli reaktiv eritmalar ta’sirida makroshliflar yuzasida ichki tuzilishning ko’rinishi hosil bo’ladi.
Makro-tekshirishda buyumlarning sifatini aniqlashga quyidagi usullar yordam beradi:
- tashqi ko’rinishni tekshirish;
- sinish yuzalarini tekshirish;
-quyma, payvandlangan, bosim bilan ishlangan yoki yuzasi puxtalangan va boshqa metall buyumlarining ichki tuzilishini makroshlif yordamida tekshirish.