Andijon mashinasozlik instituti huzuridagi

Rezbali detallardan bolt va gaykani chizish. Rezbali buyumlar o‘zDst 2.311:2003 bo‘yicha chiziladi. Rezbali detallarni ikki xil tartibda chizish mumkin.

1. 
   Ishlab chiqarish uchun konstruktorlik byurolarida bolt, shpilka, vint, gayka kabilarni standart bo‘yicha belgilangan o‘lchamlarda chiziladi. Ular chizmachilik ma’lumotnomalarida maxsus jadvallarda berilgan.
   

147

5.2-chizma.



5.4-chizma.

2. 
   o‘quv jarayonida chizishni o‘rganish maqsadida keltirilgan tenglamalardan foydalanib, taxminiy chizish mumkin.
   

Bolt. Uni chizish uchun ikkita parametri (o‘lchami) berilgan bo‘ladi. Rezbaning
diametri d va boltning uzunligi l. Qolgan o‘lchamlari d ga nisbatan keltirilgan tenglamalar yordamida aniqlanadi. Boltning sterjen o‘lchami, ya’ni rezbasining qiymati d = 24 mm berilgan bo‘lsa, qolgan parametrlari quyidagicha topiladi: d = 24; d1 = 0,85d; D = 2d; H = 0,7d; l0 = 2d + 6; c = 0,10 – 0,15d; R = 1,5 d; R1 = d; R2 – yasash yo‘li bilan aniqlanadi (5.4-chizma). 5.5chizmada bolt kallagini chizish ko‘rsatilgan.
148

d = 24 mm, uzunligi l = 70 mm. Ushbu yirik qadamli boltning chizmada qanday belgilanishiga misol: Bolt M 24 70. o‘zDst 2.311:2003.

Gayka. gayka ham bolt kabi chiziladi. gaykada faskalari ikki tomonlama bo‘ladi. gaykada teshik bo‘lsa ham, u qirqilmay tasvirlanadi. gaykani ham

5.5-chizma.

5.6-chizma.

keltirilgan tenglamalar bo‘yicha chizish mumkin (5.6-chizma). gayka faskalari

bolt faskalari kabi bir xil chiziladi. Bu yerda R2 – yasash yo‘li bilan aniqlanadi. gayka quyidagi o‘lchamlarda chiziladi: d = 24 mm, d1 = 0,85d, H = 0,8d, D = 2d, R = 1,5d; R1 = d.

d = 24 mm yirik qadamli gaykaning chiz mada shartli belgilanishiga misol: gayka M24. o‘zDst 2.311:2003.