Andijon mashinasozlik instituti «elektrotexnika» fakulteti

3. 2. O`zgaruvchan tok haqida tushuncha, sinusoidal EYuKni hosil qilish
Sinusoidal o`zgaruvchan tok asosan elektrostantsiyalarda bug’ va gidravlik turbinali generatorlar yordamida hosil qilinadi. Mazkur generatorlarning ishlash prinspi elektromagnit induktsiyasi qoidasiga, elektromagnit kuch qonunlariga asoslangan: Stator chulg’amiga mahsus pazlar o`yilgan bo`lib bu pazlarga mis chulg’amlar joylashtiriladi: Rotor o`zgarmas magnit yoki elektromagnitning bir turi bo`lib, generatorning asosiy magnit maydonini hosil qilish uchun hizmat qiladi. Kuchli generatorlarning rotori, elektromagnit rejimida ishlaydigan qilib tayyorlanadi, bunda u hosil qilgan magnit


maydonini oqimini boshqarish mumkin bo`ladi. Sinusoidal o`zgaruvchan kattaliklarni harakterlovchi quyidagicha parametrlari mavjud. Davri,chastotasi,ampletudasi va faza siljishi. Davr deb yo`nalishi va kattaligi jihatidan bir marta to`la o`zgarishiga aytiladi.
Chastota deb bir sekund ichida to`la o`zgarishlar soniga aytiladi. Amplituda deb musbat
va manfiy yarim sharlarda parametrning erishgan eng katta qiymatlariga aytiladi.


12-rasm. Sinusoidal kattaliklarni o`zgarishi.


Faza siljishi deb chastotasi bir hil bo`lgan ikkita o`zgaruvchan tok orasidagi davrlarining boshlanish momentlarini bir-biriga to`g’ri kelmasligiga aytiladi. I=I_msint U=U_msint bu yerda: I_m – sinusioidal tokni maksimal qiymati. U_m – sinusioidal kuchlanishni
maksimal qiymati.  = - burchak chastatasi.