Andijon mashinasozlik instituti Avtomobilsozlik fakulteti M. S. M. S. M yo’nalishi k-0420-guruh tabalasi Donoxon Komilovaning Fizikaning qo’shimcha boblari fanidan tayyorlagan mustaqil ishi

Andijon Mashinasozlik instituti MSMSM yo’nalishi 3 kurs 358-19 guruh talabasi Ibaydullayev Asliddinninning “Fizikaning qo” shimcha boblari” fanidan Mustaqil ishi.

• Andijon Mashinasozlik instituti MSMSM yo’nalishi 3 kurs 358-19 guruh talabasi Ibaydullayev Asliddinninning “Fizikaning qo” shimcha boblari” fanidan Mustaqil ishi.

Mavzu: Djozefson kontakti kuchlanish standarti .

• Reja:
• 1.Termometrlar haqida tushunchalar
• 2.Gaz termometrini ishlash prinsipi
• 3.Gaz termometri tuzilishi
• 4.Xulosa
• 5.Foydalanilgan adabiyotlar

Termometrlar haqida tushunchalar.

• Termometr-(termo…-issiqva metr)-haroratni o’lchash uchun mo’ljallangan asbob.ishi moddaning kengayishi, elektr qarshiligi,gaz bosimi va boshqalarning haroratga bog’liqligiga asoslangan.
• Termometrning suyuqlikli,gazli va qarshilikli turlari mavjud.
• Ulardan eng soddasi suyuqlikli termometri,asosan,rezervuar,naycha va shkaladan iborat.

Rezervuar suyuqlik,masalan,simob bilan to’ldirilgan bo’ladi.

• Rezervuar suyuqlik,masalan,simob bilan to’ldirilgan bo’ladi.
• Harorat ortishi bilan rezervuardagi simob kengaya boradi va unga ulangan naycha ichida simob ko’tariladi. Harorat qancha yuqori bo’lsa ,simob shuncha kengayadi va naycha bo’ylab u shuncha yuqori ko’tariladi.
• Turmushda,tibbiyotda va meteorologiyada suyuqlikli termometrlardan foydalaniladi.

Gaz termometrini ishlash prinsipi.

• XVIII asr oxirida Sharl har qanday gazning bir xil qizdirilishi,hajmi doimiy bo’lib qolsa,bosimning bir xil oshishiga olib kelishini aniqladi.Selsiy shkalasi bo’yicha harorat o’zgarganda,gaz bosimining doimiy hajmidagi bog’liqligi chiziqli qonun bilan ifodalanadi.Va bundan kelib chiqadiki,gaz bosimi (V=constda)haroratning miqdoriy o’lchovi sifatida qabul qilinishi mumkin.Gazni o’z ichiga olgan idishni manometr bilan ulash va qurilmani kalibrlash orqali siz manometr ko’rsatkichlari bo’yicha haroratni o’lchash mumkin.

Gaz termometr

Gaz konsentratsiyasi va harorati past bosimdagi o’zgarishlarning keng doirasida turli gazlar bosimining harorat koeffitsiyenti taxminan bir xil,shuning uchun gaz termometri yordamida haroratni o’lchash usuli ma’lum bir gazning hususiyatlariga o’zaro bog’liq bo’lib chiqadi.Termometrda ishlaydigan suyuqlik sifatida ishlatiladgan modda. Ishchi suyuqlik sifatida vodorot yoki geliy ishlatilsa , eng aniq natijalar olinadi.

• Gaz konsentratsiyasi va harorati past bosimdagi o’zgarishlarning keng doirasida turli gazlar bosimining harorat koeffitsiyenti taxminan bir xil,shuning uchun gaz termometri yordamida haroratni o’lchash usuli ma’lum bir gazning hususiyatlariga o’zaro bog’liq bo’lib chiqadi.Termometrda ishlaydigan suyuqlik sifatida ishlatiladgan modda. Ishchi suyuqlik sifatida vodorot yoki geliy ishlatilsa , eng aniq natijalar olinadi.
• Quyidagi rasmda 1-gaz baloni,2-kapillyar,3-bosim o’lchagich.

Gaz bosimi shuningdek uning harorati bir xil qiymatga-gaz molekulalarining tezligiga bog’liq

• Gaz bosimi shuningdek uning harorati bir xil qiymatga-gaz molekulalarining tezligiga bog’liq
• Shuning uchun gaz termometrining ko’rsatkichlari eng aniq hisoblanadi.

Gaz termometri.

• Haroratni o’lchash moslamasi. Uning harakati ideal gaz bosimi yoki hajmining haroratga bog’liqligiga asoslangan.ko’pincha doimiy hajmli gaz termometridan foydalaniladi .yuptrubka 2 orqali bosimni o’lchash uchun qurilma 3 bilan bog’langan.Bunday termometrda silidrdagi gaz haroratining o’zgarishi bosimning o’zgarishiga proporsionaldir.

Xulosa

• Men bugungi laboratoriya darsida termometrlar haqida kerakli ma’lumotlarga ega bo’ldim.Gaz termometrini ishlash prinsiplari haqida kerakli ma’lumotlarga ega bo’ldim.Bunda, gaz bosimi shuningdek uning harorati bir xil qiymatga-gaz molekulalarining tezligiga bog’liq
• Shuning uchun gaz termometrining ko’rsatkichlari eng aniq hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar.

• 1.МатякубоваП.М.,Исматуллаев.П.Р.,Мухаммэдханов У.Т.Физичэские основы измерений.Методические указания,Ташкент-2011,188с
• 2. МатякубоваП.М.,Исматуллаев.П.Р.,Эгамбердиев Б.Э. Улчашларнинг физикавий асослари.Методическое Указания,Ташкент-2012,188с
• 3.Hebra,Alex.The Physics of Metrology .Springer.2010
• Internet saytlari :
• 1.www.smsiti.ilim.uz ;
• 2.www.uniiftri.uz;
• 3.www.physics.gupkin.ru