Andijon davlat universiteti umumiy pedagogika kafedrasi qiyosiy pedagogika

Yirik kutubxonalari: 
Qand-A'zam universiteti kutubxonasi, Karochi universiteti 
kutubxonasi, Panjob universiteti kutubxonasi Hamdard fondi kutubxonasi, Markaziy 
kotibyat kutubxonasi, Pokiston ilmiy kutubxonasi (Islomobod). Yirik muzeylari: 

---

54 
Karochidagi Pokiston ilmiy muzeyi, Lohur muzeyi, Peshovar muzeyi, Lohur qalasi 
muzeyi, Milliy muzey. 
Tojikiston ta'lim tizimi 
Ma'orifi ilmiy va madaniy ma'rifiy muassasalari. Maorif boshlang'ich, to'liqsiz o'rta, 
umumiy o'rta ta'lim maktablaridan o'rta maxsus va oliy o'quv yurtlarida iborat. Yirik 
oliy o'quv yurtlari: Tojikiston universiteti, politexnika qishloq xo’jalik, tibbiyot
pedagogika institutlari, Ko'lob va Xo'jand pedagogika institutlari. Bundan tashqari 
yurli vazirliklarga qarashli ilmiy muassasalar bor. 1999 yil Tojikistondagi 8 ta yirik 
oliy o'quv yurtlarining tashabbusi bilan tuzilgan Fan va maorifni rivojlantirish 
uyushmasi oliy o'quv yurtlari muassasalari jamoalarini birlashtirdi. U yangi axborot 
texnologiyalarini ishlab chiqib, uni oliy va o'rta ta'lim tizimiga joriy etish, 
rivojlantirish, xalqaro ta'lim andozalarini Tojikiston oliy va o'rta ta'lim tizimiga joriy 
etishga, bu sohada xalqaro tajriba ayirboshlashga ko'maklashish kabi ishlar bilan 
shug'ullana boshladi. Tojikistonda Firdavsiy nomidagi Tojikiston davlat kutubxonasi, 
Tojikiston Fanlar akademiyasining Markaziy ilmiy kutubxonasi va mingdan ortiq 
ommaviy kutubxona, 15 davlat muzeyi bor.
 
Yaponiya ta‘limining shakllanishi 1861-1868 yillari boshlangan Yaponiya o’z 
oldiga 2 vazifani: boyish va G’arb texnologiyasini Yaponiya ishlab chiqarishga 
kiritish masalasini qo’yadi va bu ishni amalga oshirish uchun 1 nchi galda ta‘lim 
tizimini tubdan o’zgartirish harakatiga tushadi.
1872 yili Ta‘lim haqida qonun qabul qilinib, Yapon ta‘limi G’arb ta‘limi bilan 
uyg’unlashtiriladi.
1908 yil Yaponiyada boshlang’ich ta‘lim majburiy 6 yillikka aylantirildi. 1893 
yil kasb yo’nalishdagi dastlabki kollej paydo bo’ldi. 
1946 yil qabul qilish konstituttsiya fuqarolarning ta‘lim sohasidagi huquq 
burchlarini belgilab berdi. Unda barcha bolalar bepul umumiy ta‘lim olishlari shart 
ekanligi belgilab qo’yilgan. 
Hozirgi zamon Yapon ta‘lim tizimlarining tarkibi quyidagicha, bog’chalar, 
boshlang’ich maktab kichik o’rta maktab, oliy ta‘lim tizimlariga kiruvchi o’quv 
yurtlari. 
Bolalar yosh xususiyatlariga qarab 3, 2, 1 yilda ta‘lim kurslariga jalb qilinadi. 
Majburiy ta‘lim-ta‘limning pog’onasi 6 yoshdan 15 yoshgacha 6 yillik 
boshlang’ich ta‘lim va 3 yillik majburiy ta‘limni tashkil etadi. 
Darsliklar tekin, muhtoj oilalarning bolalari bepul nonushta, o’quv qurollari, 
tibbiy xizmat bilan ta‘minlandi. Zarur bo’lgan taqdirda ularning oilalariga ham 
moddiy yordam ko’rsatiladi. 
Yuqori bosqich: o’rta maktab 12 yillik oddiy maktabni tugatgan o’quvchilar 10-
11-12 sinflarni o’z ichiga oladi. Bunday maktablar kunduzgi, sirtqi va kechki 
bo’limlari mavjud bo’lib, o’quvchilarning 95 % kunduzgi maktabga o’qiydilar, 
o’quvchilar maktabni bitirib bir necha fanlardan imtihonlar topshiradilar. Bu 
sinovlardan o’tgan talabalar universitetlarga yo’llanma olib qayta sinovlardan 
o’tadilar. To’g’ridan – to’g’ri test topshiradilar. 

---

55 
Mamlakatda bolalar bog’chasidan boshlab ta‘limning barcha turlari pullik. Faqat 
o’rta maktabdagi majburiy ta‘lim davri bundan mustasno. Davlat oliy o’quv yurtidagi 
ta‘lim to’lovining o’rtacha 1 yillik miqdori o’rta xizmatchi yillik daromadining 15 % 
ini tashkil qiladi. 
YAponiyaqonunchiligigabinoanbarchabolalardan 
6 
yillikboshlang‘ichmaktabniva 3 yilliko‘rtamaktabquyibosqichinitugatishtalabetiladi. 
Davlatgaqarashlimaktablardaushbu 9 yillikta’limjarayonibepulamalga oshiriladi. 
Boshlang‘ichta’limhamdao‘rtamaktabningquyibosqichibarcha 
6 
yoshdai 
14 
yoshgachabo‘lganbolalarniqamrab 
oladi. 
YAponbolalariningdeyarlibarchasimajburiyta’limtarbiyalarigako‘rao‘rtamaktabningq
uyibosqichinitamomlaydilar. 
SHutufayliyaponkattalarining 
(15 
yoshvaundankattabo‘lganlarning) barchasisavodxon. 
BoshqamamlakatlardanfarqliravishdaYAponiyamaktablaridao‘qish 
1 
apreldanboshlanib, 
kelasiyilning 
31 
martidanixoyasiga
;
etadi. 
Boshlang‘ichvao‘rtamaktabningquyibosqichidao‘quvyili 3 semestrgabo‘linadi: aprel-
iyul, 
sentyabr-dekabr, 
yanvar-mart. 
Ushbuta’limbosqichlaridabolalargasan’at, 
uyishlari, 
yapontili, 
matematika, 
etika, 
muzika, 
jismoniytarbiya, 
ijtimoiyfanlaro‘qitiladi. 
Ayniqsa, 
inglizvaboshqaxorijiytillarnio‘rganishgakattae’tiborberiladi.
O‘quvchilaryapontilidayozishnivayaponyozuvinio‘rganishgako‘pvaqtsarflaydilar
. CHunkiyapontilianchamurakkabvaqiyin. 
JanubiyKoreyaqonungako‘rabarchabolalarboshlang‘ichmaktablarinibitirishishar
t. Buerdaular 6 yilta’lim olishlarishart. O‘rtamaktabesaJanubiyKoreyadaixtiyoriydir. 
Uikkibosqichda: 
quyio‘rtasinflardahamdayuqorio‘rtasinflardaamalga 
oshiriladi. 
Boshlang‘ichta’lim olgach, boladastlabquyio‘rtamaktabga (7-9 sinflardavomida) 
so‘ngrayuqorio‘rtamaktabga,(10-12-sinflardavomida) 
borishlarimumkin. 
Ota-
onalarbolalarta’limiuchundavlatgaqarashlio‘rtamaktablargaham, 
xo‘zuiyo‘rtamaktablargahampulto‘lashlarishart. 
SHundaybo‘lsada, 
12-17 
yoshdagibolalarning 
80% 
o‘rtamaktablargaboradilar. 
YOshlarniishlabchiqarishgata’minlaydigantexnikta’limo‘rtamaktabdayoqboshlanadi. 
SHimoliyKoreyada 
1 
tauniversitet- 
KimSang 
2 
universiteti 
(Pxenyanshaxhidajoylashgan) 
va 
200 
dan 
ortiqmaxsuskollejlargaega. 
Xarbirkollejmaxsussohamutaxassislarini 
(qishloqxo‘jaligi, 
muxandisliqtibbiyot) 
etishtiribboradi. 
Davlatkattalariningkechkita’limini, 
fabrikavazavodlardagita’limkurslarinimablag‘bilanta’minlaydn. 
JanubiyKoreyagamalaka 
oshirishmaqsadidaborganrespublikamizta’limxodimdariSIVATKOMAmarkazidata’li
mtizimi, sanoatelektronika, qishloqxayotibilanbog‘liqmashg‘ulotlardaishtiroketishdi.
SIVATkasb-xunarta’limivailg‘ortexnologiyalarinstitutinegizidatashkiletilgan. 
UasozanTinch 
okeanimintaqasidagiOsiyodavlatlarimutaxassislariningmalakasini 
oshirishvaularniqaytatayyorlashgaxizmatqiladi. 
SHuningdeqinstitutdaAfrikaqit’asimamlakatlarimutaxassislarixamasozanmashinasozli
qinformatika, 
elektronika, 
sanoatqurilishikabiko‘plabixtisozliklarbo‘yichamalaka 

---

56 
oshiradilar. Xozirchamarkazda 86 mamlakatdan 1700 nafardanziyodkishimalaka 
oshirgan.