Andijon davlat universiteti umumiy kimyo kafedrasi kimyoviy texnologiya fanidan

Chiqim koeffitsientlari - ma`lum bir miqdordagi tayyor mahsulot olish uchun sarflangan homashyo, yoqilg’i, elektroenergiya va boshqa materialarning miqdori tushuniladi. (Odatda chiqim koeffitsienti 1 t mahsulotga, kamdan kam hollarda 1 kg ga hisoblanadi). Homashyo va yoqilg’i tannarxning asosiy qismlari bo`lishiga qaramasdan, shu qismlarga bog’liq bo`lgan kam chiqim koeffitsientlarini ta`minlovchi ishlab chiqarish usullari ham muhim rol o`ynaydi.
Chiqim koeffitsientlari va ishlab chiqarishning boshqa muhim ko`rsatkichlari material balansni hisoblash jarayonida aniqlanadi.
Masalan: Fosfor ishlab chiqarishda quyidagicha material balans tuziladi:


Ca₃ (PO₄ )₂ + 3S + SiO₂  2P + 3CO + CaSiO₃

1 t fosfor olish uchun jadval usulida material balans quyidagicha tuziladi.

Kirim	kg	%	Chiqim	kg	%
Appatit rudasi P2 O5 25%	10250	73,5	fosfor ferrofosfor	1000	7,2
Koks (80% C)	1330	9,7