Andijon davlat universiteti tarix fakulteti

Mavzuning ob’ekti va predmeti
Buxoro amirligi tarixi, davlat boshqaruvi, 
mansab, unvonlar va ularning egalarini vazifalari, harbiy ta’minot, harbiy kuch 
boshqaruv tizimini yaratilish, harbiy kiyim, harbiy mashq va harbiy taktika hamda 
mudofaa qurollari va mudofaa tizimi harbiy va diniy unvonlar va ularning 
egalarining vazifalarini keng qamrovli tarzda o`rganish, o`z o`rnida Xiva va Qo`qon 
xonligi mansab va unvonlari bilan qiyosiy tahlil qilish mavzuning dolzarbligini 
belgilaydi. XVI – XX asr boshlarida Buxoro (xonligi) amirligida 3 ta sulola – 
shayboniylar (XVI asr), ashtarxoniylar (XVII – XVIII asr o`rtalari) va mang`itlar 
(XVIII asr o`rtalari- XX asr boshlari) hukmronlik qilganlar. Bu sulolalar 
1
Каримов. И - «Тарихий хотирасиз - келажак йуқ» Тошкент., “Шарқ”, 1998. 14-б

---

4 
hukmronligi davrida xonlikning siyosiy nufuzi, kuch-qudrati yuqori darajaga 
ko`tarilib borganligi hamda uchta sulola vakillari idora 

---

5 
qilganliklari sababli Buxoro xonligini Shayboniylar davlati, Ashtarxoniylar davlati 
va Buxoro amirligi deb alohida o`rganiladi. 
Buxoro davlatida XVIII asrning ikkinchi yarmidan boshlab mang`it 
sulolasining namoyandalari hukmronlik qilgan. Buxoro amirligi mang`itlar davri 
tarixi turli mahalliy manbalar va ilmiy adabiyotda yoritilgan.Ushbu sulola 
hukmronligi 1920 yilgacha davom etdi. Sulola hukmdorlari o`zlarini “amir” deb 
atadilar.
Mavzuning maqsad va vazifasi
Buxoro amirligining tarixini manbalar va arxiv 
hujjatlariga tayangan holda amirlikda mansab unvonlar, harbiy lavozim, ularning 
egalarining vazifalari, lavozim egalarining davlat boshqaruvidagi o`rnini, harbiy 
mashqlar, harbiy taktika, o`ziga xos mudofaa tizimini yaratilganini ko`rsatib o`tish 
(imkon bo`lsa ismi sharifi bilan keltirish) ishning maqsadini belgilaydi. Buxoro 
amirligining XIX asr oxirgi o`n yilliklari – XX asr boshlaridagi ijtimoiy-siyosiy 
tarixini, davlat boshqaruvini, diniy- huquqiy va harbiy boshqaruv masalalarini 
o`rganish bizga muhim xulosalarni chiqarishga imkon beradi. 
Biz o’rgangan Buxoro amirligida Olimxon davrida ko’p bo’lmasada 
o’zgarishlar amalga oshirilgan. Bu davrni yoritib berishda biz asosan amirlikda ijod 
qilgan olimlarning asarlaridan o’rganishimiz mumkin. Bugungi kunda arxivda 
saqlanib kelayotgan Buxoro amirligiga tegishli bo’lgan hujjatlardan ham ushbu 
davrni sezirarli darajada o’rganishimiz mumkin. Ushbu arxiv hujjatlar O’zbekiston 
Milliy arxiv fondida I-126 fondda saqlanib kelinmoqda.

---

6