Andijon davlat universiteti fizika matematika fakulteti

Koordinatalar o‟qi va koordinatalar tekisligi. 

---

61 

 

1.Yo‟naltirilgan kesma, to‟g‟ri chiziqdagi koordinatalar. Biror l to‟g‟richiziqda 

yo‟nalish kiritib, uni musbat  yo’nalish, teskarisini esa manfiy sifatida qilaylik (54 - rasm). 

Yo‟naltirilgan    to‟g‟ri chiziqda  O, A, B, … nuqtalarni belgilaymiz. A va B  nuqtalar  

hosil qilgan kesmaning bir uchini uning boshi, ikinchi uchini esa uning oxiri sifadaqabul qilib, 

yo‟naltirilgan (yo‟nalishga ega bo‟lgan) kesmani hosil qilamiz. Boshi A, oxiri esa B bo‟lgan 

yo‟naltirilgan kesmani 

 bilan belgilaymiz. U  holda 

    va  

  kesmalar qarama - qarshi 

yo‟naltirilgan kesmalar bo‟ladi:       

  = -

 . Agar 

   kesmaning yo‟nalishi l  to‟g‟ri 

chiziq yo‟nalishi bilan bir xil bo‟lsa, uni musbat yo‟naltirilgan, aksholda esa manfiy 

yo‟naltirilgan kesma deb ataymiz. 

Yo‟naltirilgan   to‟g‟ri chiziqda koordinatalar boshi sifatida biror O nuqtani      (54 - 

rasm) va uzunlik o‟lchov birligini tanlaylik. 

Yo‟naltirilgan  

   kesmaning kattaligi deb moduli shu kesmaning uzunligiga teng  AB 

songa aytiladi; agar  

   ning yo‟nalishi     ning yo‟nalishi bilan bir xil bo‟lsa,  AB  > 0,aks 

holda  AB < 0  bo‟ladi. 

      -1  0     2         5         8          x

1

    14 15    x

2

      20  

 

  

       D O     K        A         B         E     C          F                l