Andijon davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi mutaxassislik fanlarini o

Ko‘rgazmalilik tamoyili. Bu eng hammaga ma’lum va tushunarli bo‘ladigan tamoyillardan biri boiib, u qadimiy zamonlardan qo‘llanilib kelingan. Buning asosida quyidagi qonuniyatlar yotadi: birinchidan, ko‘rish va eshitish orqali olingan axborotlar miyaga turlicha ta’sir etib, turlicha xotirada saqlanadi. Qisqacha qilib aytganda, ko‘z bilan ko‘rganda quloq bilan eshitgandagiga nisbatan besh barobar ko‘p axborot olinib, uning miyada saqlanish darajasi ham yuqori. Ikkinchidan, ko‘zdan borgan axborot qayta ishlashga muhtoj emas. Ta’lim amaliyoti bu tamoyilni amalga oshirishning bir qator qoidalarini ishlab chiqqan.
1. O‘qitish jarayonida, ko‘rgan narsa eshitganga nisbatan bir necha barobar tez o‘zlashtirilib, uzoq muddatga esda saqlanib qolishligini doimo yodda tutish qoidasi.
2. Bolalar shakl, rang, his qilish va tovush orqali fikr yuritishlarini bilish qoidasi.
3. O‘quvchilarning, kishi nimaiki narsani tasavvuriga keltirish mumkin bo’lsa, ko‘ra olsa, eslab ko‘rsa, eshita olsa tafakkur qilinadi degan oltin qoidasini bilish.
4. Hech qachon ko‘rgazmani asosiy maqsad qilib olmaslik, ko‘rgazma maqsad emas, maqsadga yetish vositasi sifatida bilish qoidasi.
5. Bilim berish va bu bilimlami bolalar ko‘nikmasiga aylantirish jarayonida, barcha tushuncha va mavhumliklar, ular tafakkuriga faqat asos, dalil, misol, timsol va qiyofalar orqali tez yetib borishini anglash qoidasi.
6. Ko‘rgazmalardan, faqat narsalami ko‘rsatish uchun foydalanmay, ulardan muammoli vaziyatlami shakllantirishda ham foydalanish qoidasi.
7. Ko‘rgazma faqat axborot beribgina qolmay, o‘rganilayotgan narsa va hodisa to‘g‘risida to‘g‘ri tasawur hosil qilishligini bilish qoidasi.
8. Ko‘rgazmani ko‘rsatayotganda ma’lum bir tartib bilan ko‘rsatish yaxshi natija berishini tushunib yetish qoidasi.
9. Ko‘rgazmam ko‘rsatayotganda awal butunlay, so‘ng ulami qismlarga boiib ko‘rsatib, undan keyin у ana butunlay ko‘rsatishga e’tibor berish qoidasi.
10. Turli ko‘rgazmali qurollardan foydalanish yaxshi, ammo ularning miqdori haddan ziyod boiib ketsa, bolalar hayolim yoyib yuborishligini bilish qoidasi.
11. Ko‘rgazmani ko‘rsatayotganda bolalarning awaldan egallagan hissiy bilimlaridan unumli foydalanish qoidasi.
12. Eng yaxshi ko‘rgazma bolalar o‘zi tayyorlagan ko‘rgazma ekanligini bilgan holda ko‘rgazmani iloji boricha bolalar bilan birga tayyorlash qoidasi.
13. O‘zingiz yaxshi bilmagan narsani hech qachon bolalarga ko‘rsatmaslik qoidasi.
14. Yangi texnik vositalar — o‘quv televideniyasi, video, kompyuter va boshqalardan foydalanilayotganda, awal o‘qituvchining o‘zi uni yaxshi o‘zlashtirib olishlik qoidasi.
15. Ko‘rgazmali qurollardan foydalanilayotganda, bolalar diqqatini, fikrlash madaniyatini, konstruktiv fikrini va o‘qishga qiziqishini tarbiyalash qoidasi.
16. Ko‘rgazmani, nazariy bilimni hayot bilan bog‘lashda foydalanish qoidasi.
17. Kabinet tizimidan foydalanilayotganda ko‘rgazma usulidan foydalanish imkoni kengayadi, shuning uchun ko‘rgazmalami ko‘rsatish tartibini albatta rejalashtirish qoidasi.
18. Ko‘rgazmali qurollardan foydalanilayotganda, bolalarningyosh xususiyatlaridan kelib chiqish qoidasi.
19. Ko‘rgazma juda ham kuchli ta’sir etuvchi vosita bo‘Iib, ubolalar hayolini o‘ziga qattiq jalb qilib, dars mavzuining asosiy maqsadidan chalg‘itishi mumkinligini anglash qoidasi.
20. Ko‘rgazmadan haddan ziyod foydalanish, bolalarda abstrakt tafakkur rivojiga to‘siq ham boiishi mumkinligini bilish qoidasi.