Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

Psixologik muloqotning maqsadi 
o`quvchilar va talabalar bilan o`zaro samarali ijtimoiy psixologik hamkorlik qilishga erishish: 
Psixologning o`quvchilar va talabalar bilan o`zaro shaxsiy munosabatlarini shakllantirish: Psixolog va 
o`quvchilarning | talabalarning| bir-birlarini yanada chuqurroq anglashlariga yordam berish: ularga muayyan 
axborotlarni qabul qilish va ta'sir o`tkazish usullarni shakllantirish. 
O`quvchi yoki talabaning motivatsion, emotsional, irodaviy, kognitiv va regulyativ hatti-harakati 
muomala ishtirokchisi | muloqotdosh | tomonidan ma'qullansa o`zaro aloqa o`z-o`zidan barbod bo`ladi, chunki, 
mazkur jarayon ijtimoiy hukm surib turgan qonun va qoidalarga tubdan ziddir. Xuddi shu boisdan ijtimoiy 
pedogogik ta'sir o`tkazishning bir vositasi sifatida bunday xulq-odob ma'qullanmaydi, muomala ishtirokchi fikr 
almashish imkonidan maxrum qilinadi. 
Muloqot jarayonida o`quvchi yoki talaba xulqi ijtimoiy qonun-qoidalar maromiga zid kelsa, u holda 
uning ishtirokchilari ijtimoiy nazoratchi vazifasini bajarib, muloqotdosh hatti-harakati qoralanadi, e'tiroz, tanbeh, 
eslatish kabi vositalar bilan ta'sir o`tkazish bilan cheklanadi. 
Suhbatdoshning fikrlashi, fahm-farosati, odobi va ahloqi ijtimoiy pedogogik milliy qadriyatlar, 
umumbashariy mezonlarga favqulotdagi holat, vaziyat, kontrast, ya'ni mutlaqo qarama-qarshi bo`lsa, u holda 
ijtimoiy pedogogik nazorat vazifasini bajaruvchi muomala qatnashchilari muayyan ta'sirchan vosita qo`llab, uni 

---

9 
jazolaydilar. Jazolangan muomala qatnashchisiga shaxsiy hatti-harakati, muloqot maromi, uslubi ijtimoiy qabul 
qilingan mezonlarga zid ekanligi, milliy qadriyat, ma'naviyat va ruhiyat me'yoriga mos emasligi qattiq 
ogohlantiriladi, muayyan odatlarga rioya qilish zarurati qat'iy ravishda uqtiriladi.
Muomala kezida odob, odoblilik muhim ahamiyatga ega bo`lib uning muvaffaqiyatli kechishini 
ta'minlaydi, uning asosiy vazifalari | axborot almashuv, o`zaro ta'sir, o`zaro idrok qilish | to`g`ri amalga oshishni 
idora qilib turadi. Har qaysi fikr bildirganda muloqotdoshga muloqotdosh qanday qabul qilayotganligi fahmlab 
turish, tashqi ko`rinishlari o`zgarishiga e'tibor berish, uzr so`rash, tavoze bilan murojaat qilish evaziga muomala 
odobi ushlab turiladi. Muomala jarayonida ba'zi bir hatti-harakat o`ylanmay bildirilgan fikr, ortiqcha imo-ishora 
odobsizlikni keltirib chiharadi. Odobsizlik esa nizoli vaziyat harama-harshilik, ziddiyatli holatni keltirib 
chiharadi. Buning natijasida muomala fikr almashuv o`zining vazifasini nizoli, xatto affektiv vaziyatga bo`shatib 
beradi. 
Psixologik muloqotni psixologik aloqa o`rnatish alohida ahamiyatga ega, chunki, o`quvchi | talaba | bilan 
shaxslararo munosabat ikkita muhim omil, ya'ni o`zaro ishonch negiziga quriladi. Bunda o`qituvchi o`quvchi | 
talaba | ning huquqi, majburiyati | statusi | , uning maktabda, jamoat joylarda, oilada bajaradigan ro’li nimadan 
iborat ekanligini diqqat markazidan chetga chiqarmasligi lozim. 
O`qituvchi o`quvchi | talaba | larga ta'sir o`tkazish samarasi uning printsipialligi va talabchanligida o`z 
aksini topadi. Bundan tashhari u o`ziga ham o`ta talabchan bo`lmog`i, shaxsiy namunasi bilan tabiiy ravishda 
nufuz, obro`, e'tibor qozonmog`i joiz.