Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

Nazariy ma’lumotlar: 
Psixologika fanida muomala kategoriyasi keng ma’noda tushunilganda hamkorlik faoliyatining ichki 
aloqasini mujassamlashtirib, o’zaro ta’sir va o’zaro munosabtni aks ettirib, ijtimoiy protsessual jabhasini 
ifodalaydi. Muomalaning eng muhim tarkibi muloqot sanalib, motivatsiyada motiv qanday ahamiyat kasb etsa, u 
ham xuddi shunday muhim rol o’ynaydi. 
Muloqot- kishilar o’rtasidagi o’zaro aloqa o’rnatilishi, rivojlanishi, o’zaro ta’sir etishi jarayoni bo’lib, 
bujarayon ularning o’zaro hamkorlik qilishga nisbatan ma’naviy ehtiyojlari, anglashilgan motivlari asosida 

---

50 
vujudga keladi va quyidagilarni o’z ichiga oladi o’zaro tushunish, anglash:o’zaro bir-birini idrok qilish:o’zaro 
axborot almashish:o’zaro harakat qilishning yagona uslubini ishlab chiqish. 
Muloqot - odamlar amalga oshiradigan faoliyatlar ichida etakchi o’rinni egallab. u insondagi eng muhim 
ehtiyojni —jamiyatda yashash va o’zini shaxs deb hisoblash bilan bogliq ehtiyojini qondiradi. 
Muloqotning vazifalari 
1. Suhbatdoshlarning o’zaro bir - birini tushunishlarini ta’minlash; 
2. Ijtimoiy tajribaga asos solish (mauglilar); 
3. 0damni u yoki bu faoliyatga qozirlash, ruhlantirish
Muloqot bosqichlari 
1. Odamning o’z- o’zi bilan muloqoti;
2. Boshqalar bilan muloqot;
3. Avlodlar o’rtasidagi muloqot.
Muloqot ko’rinishlari 
1. Rasmiy 
2. Norasmiy
3. SHaxsiy; 
4. Ijtimoiy o’ynaltirilgan; 5.Guruhdagi predmetga o’ynaltirilgan 
Muloqot turi va shakllari
1. Bevosita «yuzma - yuz» bo’lishi;
2. U yoki bu texnik vositalar (telefon, telegraf va shunga o’xshash) orqali; professional faoliyatda amaliy 
yoki do’tsona b o’lishi; 
3. Sub’ekt - sub’ekt tipli (dialogik, sheriklik) yoki sub’ekt - ob’ektli (monologik) bo’lishi mumkin. 
Muloqotning verbal, noverbal turlari. 
Odamlar muloqot jarayonida so’zlardan tashqari, ya’ni verbal vositalardan tashqari turli xil qarakatlardan, 
qiliqlardan qolatlardan, kulgu, oqanglar va boshqalardan qam foydalanadilar. qiliqlar, mimika, oqanglar, 
to’xtashlar (pauza), qissiy qolatlar, kulgu, yiqi, ko’z qarashlar, yuz ifodalari va boshqalar o’zaro muloqotning 
nutqsiz vositalari bo’lib, ular muloqot jarayonini yanada kuchaytirib, uni to’ldiradi, ba’zan esa nutqli 
muloqotning o’rnini bosadi, bunday vositalarni noverbal vositalar deyiladi. Buyuk rus yozuvchisi L. Toltsoy 
odamlarda 97 xil kulgu turi qamda 85 xil ko’z qarashlari turi borligini kuzatgan. G. M. Andreevaning 
yozishicha, odam yuz ifodalari, nigoqlarning 2000 ga yaqin ko’rinishlari bor. Ayniqsa, birinchi bor 
uchrashganda ko’zlar to’qnashuvi, nigoqlarning roli keyingi muloqotning taqdiriga kuchli ta’sir ko’rsatishi 
maxsus tadqiqotlar jarayonida o’rganilgan.