Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

 
Tayanch konspekt 
Ilmiy va ommabop adabiyotda "o’yin" tushunchasi keng ma'noda ishlatiladi. Masalan, "aktyorlar 
o’yini", "bolalar o’yini", "boshharuv o’yinlari", "shaxmat o’yini", "strategik o’yinlar", "xayol yoki fantaziya 
o’yinlari" va xokazo. Ko'pgina psixologik tadqiqotlar aynan bolalar o’yinlariga bag’ishlangan. Rus psixologi 
D.B.Elkonin "Nima uchun bolalar o’ynaydilar" degan savolga to’laqonli javob topish maqsadida u o’zining ko’p 
yillik ilmiy izlanishlarini 1960 yili chop etilgan "O’yin psixologiyasi" ("Psixologiya igre") nomli kitobida 
umumlashtirgan. Unda muallif o’yinlar genezisi - kelib chiqishi, uning mohiyati, bola taraqqiyoti va shaxs 
shakllanishidagi o’rni va ahamiyatini yoritishga harakat qilgan. "Bolalar, - deb yozilgan kitobda, o’yinda 
kattalarning ijtimoiy xulq-atvoriga taqlid qilish usuli bilan ular faoliyatini qaytaradilar" ("Psixologiya igre.", 
1978). Yo’qorida ta'kidlanganidek o’yinlar kategoriyasi nafaqat bolalar, balki kattalar faoliyatiga ham xos. 
Bolalar va kattalar o’yinlarida qator umumiyliklar mavjud: ya'ni, a) ikkalasida ham rollar improvizatsiya 
qilinadi, boshqacha qilib aytganda, xayotda bor bo’lgan u yoki bu harakatlar, xulq-atvor shakllari qaytariladi; b) 
o’yin faoliyatidagi vaziyatlar ikkala holda ham shartlidir; v) o’yinda mexnat yoki boshqa turdagi ijtimoiy 
faoliyatning eng muhim tomonlari qayta tiklanadi;
g) tabiiylik xissiylik - emotsional jixatlarining borligi kattalar va bolalar o’yinlariga xos bo’lgan 
jixatlaridir.
O’yinning eng muhim ahamiyati shundaki, unda tabiiylik sifati bo’lib, bu narsa, ayniqsa, bolalar 
o’yinida yaqqol seziladi, ular unda o’zidagi ko’plab tabiiy extiyojlarni qondirishga harakat qiladi. Shuning uchun 
bo’lsa kerak ma'lum taraqqiyot bosqichida bolalar tinimsiz o’ynaydilar, undan charchamaydilar va bunda hech
qachon ular o’z sherigiga ma'naviy ziyon etkazmaydi. Bu narsalar o’yinning shunday qirrasi bilan bog’liqki, unda 
xayol, xissiyot jarayonlari yaqqol tafakkurdan ustun keladi.