Andijon davlat unibersiteti psixologiya kafedrasi

Forobiy materiyani forma - shaklga nisbatan birlamchi deb biladi, chunki materiya narsaning moddiy asosi - mazmunidir, forma-shakl esa uning (moddaning) tuzilishidir Mana shu umumfalsafiy fikrlardan kelib chiqib, olam inson organizmi bilan ruhiy quvvatlar o‘rtasidagi munosabatlar masalasini ham yoritishga harakat qiladi. Inson organizmi va ruhiy quvvatlarning o‘zaro munosabatlarni xuddi materiya va shakl alohida-alohida yashay olmagani kabi inson organizmi va ruhiy jarayonlar ham alohida yashay olmaydi, ular organizmga bog‘liqdir.

“Ideal shahar aholisining fikrlari” asarida ruhiy jarayonlar to‘g‘risidagi ta’limotni asoslab - insonda tug‘ilganidan oziqlantiruvchi birinchi quvvat paydo bo‘lib, uning yordamida inson ovqatlanadi, ikkinchidan, sezish quvvati paydo bo‘lib, bu quvvat yordamida inson issiq, sovuq kabilarni sezadi, uchinchi xayol quvvati bo‘lib, hissiy qabul etilgan timsollarning tartibda kombinatsiya qilish funksiyasini bajaradi, to‘rtinchi - aqliy quvvat vujudga kelib, uning yordamida inson ongli va abstrakt fikr yuritadi, san’at va fan haqida bilimga ega bo‘ladi, aqli yetadigan narsalar bilan shug‘ullanadi, go‘zallikni xunuklikdan ajratish qobiliyatiga ega bo‘ladi, deydi.

Forobiy inson ruhiy quvvatlarini ikkiga ajratadi; tashqi va ichki quvvatlar. Bularning turlarini ko‘rsatadi va ularga tavsif beradi.