Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

4-§. Асосий тўқималар
Ассимиляция 
(лот. а с с и м и л я ц и о — ўзлаштириш) 
тўқималарининг асосий вазифаси фотосинтездан иборат. 
Бу тўқималарда ҳаёт учун энг зарур бўлган органик мод­
далар синтез қилинади.
Ассимиляция тўқималари юпқа деворли тирик парен­
хима хужайраларидан тузилган. Ҳужайраларнинг цито- 
плазмаси ҳужайра девори атрофида жойлашган бўлиб, ядро 
ва бир қават хлорофилл доначаларидан иборат. Шунинг 
учун ҳам бу тўқималарни хлорофилли паренхима ёки хло- 
ренхималар деб аталади.
Хлоренхима 
(ю нон. х л о р о с — яшил, э н х и м а — 
тўлдирилган) ҳужайралари хлорофиллга бой бўлган ус- 
тунсимон ва ғоваксимон паренхима тўқималар бўлиб, улар 
яшил барглар ва ёш новдаларда эпидерма ҳужайралари 
остида жойлашган. Эпидерма ҳужайралари ти н и қ ёки 
шаффоф бўлиб, ўзида ёруғликни осонлик билан ўтказади 
ва газ алмашинуви жараёнини осонлаштиради.
Устунсимон хлоренхима цилиндр шаклидаги чўзиқ 
ҳужайралардан, ғоваксимон хлоренхима эса, ю малоқ 
хужайралардан иборат. Ғоваксимон хлоренхима ҳужайра- 
лари орасида бўшлиқлар бўлиб, уларнинг вазифаси хужай- 
рада газ алмашинувини енгиллаштиришдан иборатдир. 
Баъзан ҳужайраларда хлоропластлар микдори ортади ва 
қат-қат бурма ҳосил бўлади. Масалан, нинабаргли ўсим- 
ликларнинг пўстлоғида қатрон (смола) чиқариб туради­
ган бўртмалар кўп учрайди.
Ўсаётган ёш хлоренхима ҳужайраларида хлоропластлар 
(хлорофилл), қари ҳужайраларга нисбатан беш баробар кўп 
бўлади, уларда рибосомалар ва тилакоидларнинг сони \ам
ортади. Ш унинг учун ҳам фотосинтез жараёни ёш хло­
ренхима хужайраларида қари хлоренхима хужайраларига 
нисбатан тезроқ боради.

---

Хлоренхима гулда, пишмаган меваларда ҳам бўлиб, фо­
тосинтез вазифасини бажаради. Лекин бу фотосинтез ик­
киламчи ўриндаги вазифалардан ҳисобланади. Тропик 
ўрмонларда ўсувчи баъзи ўсимликларнинг ҳавойи илдиз- 
ларида ҳам хлоренхима учрайди (масалан, ангреум, фале- 
нопсис, тенофиллум, полириза ва бошқа орхислар).