Анатомияси ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

а ж -
ралувчи куртак лар
дейилади. Бегония гулининг уй ш аро­
итида ўстириладиган хилларининг барг қаламчалари орқали 
кўпайтириш мумкин. Уларда қўш имча куртаклар ж аро- 
ҳатланиш натижасида ҳосил бўлади.
Т и к л ан и ш
ёки 
ян ги тдан ўсувч и к уртаклар . 
Ўсимликлар 
оламида шундай куртаклар ҳам учрайдики, улар маълум 
бир муддат ичида тинчлик (тиним) даврига кетади, с ў н ф а
ян а новда беради. Бундай куртакларни 
қиш ловчи к ур т ак ­
лар
дейилади, қиш бўлмайдиган минтақаларда уларни 
т и ­
ним д а в р и д а ги куртак лар
дейилади. Бажарадиган вазиф а- 
сига қараб бундай куртакларни доимий тикланиш куртак- 
лари деб ю ритиш м умкин, чунки айнан шу куртаклар 
туфайли тинчлик давридан кейин новдалар системаси қай- 
та тикланади. Бундай куртаклар дарахт ва ўтчил ўсимлик- 
ларга хосдир. Келиб чиқиш ига кўра тикланиш куртакла- 
ри экзоген ёки эндоген бўлиши мумкин.
У х л о в ч и
ёки 
яш ирин к ур так л ар . 
Дарахт, бута, бутача ва 
кўп йиллик ўтчил ўсимликларда ухловчи куртаклар уч­
райди. Келиб чиқиш и жиҳатидан улар тикланиш куртак- 
ларига ўхшайди, лекин ф арқи шундаки, бу куртаклар бир 
неча йиллар мобайнида, баъзи ўсимликларда ум рининг 
охиригача ҳам ўсиб новда ҳосил қилмайди. Ш ундай бўлсада 
улар ўсиш қобилиятини узоқ муддат сақлаб қолади. Қ а- 
чонки ўсим ликнинг асосий новдаси ш икастланса, синса, 
кесиб таш ланса ёки ўсимлик қариса ухловчи куртаклар 
ўса бошлайди (уйғонади). Дарахтлар кесилса, тўнка атро- 
фидан ёш новдалар ҳосил бўлиши кузатилган. Айрим ўсим- 
ликларда (липа ёки жўка, толлар ва бошқаларда)новда учки 
томондан қурий бошлаганда ухловчи куртаклар янги ёш
новдаларни ҳосил қилиш и мумкин.

---

Баъзи ўси м л и кл ар д а м ас а л ан , ш околад д арах ти да 
(Theobrom a какао, қавун дарахти) ухловчи куртакларнинг 
ўсишидан вегетатив новда ўсмасдан, қисқарган, баргсиз 
новда ҳосил бўлади, буларнинг учида мева осилиб туради. 
Бу ҳодисага 
каулиф лор ия 
(лот. к а у л и с — поя, ф л о р е с — 
гул) деб аталади.
Куртаклар очилганда таш қи пўстлари тушиб кетади, 
ўсувчи новданинг асосида узоқ сақланадиган чоклар қола- 
ди, ўша чоклар