Anatomiya 2014. indd

Krupoz pnevmoniya – o‘tkir infeksion kasallik bo‘lib, uning 

eng asosiy xususiyati o‘pkaning yaxlit bir bo‘lagini yoki birne-

cha bo‘ laklarini bo‘lak pnevmoniyasini qamrab oluvchi yal-

lig‘lanish jarayonining o‘pkada tarqalishidir. Krupoz pnev-

moniya bilan kasallanish uchun sog‘lom organizmga faqat 

qo‘zg‘atuvchining ta’sirigina kifoya qilmay, balki qo‘zg‘atuv-

chiga nisbatan ortiqcha sezuvchanlikni keltirib chiqaruvchi ya-

na qandaydir bir faktor bo‘lishi shart. Krupoz pnevmoniya, 

ko‘pincha, o‘rta yashar odamlarda uchraydi. U keskin boshla-

nishi, o‘pkada ma’lum o‘zgarishlar sikliga va haroratining 7–9 

kunida kritik pasayishiga ega bo‘ladi. O‘pkadagi o‘zgarishlar-

ning to‘rt bosqichi tafovut qiladi:

1. Quyilish bosqichi kasallikning boshlanishiga va o‘pkaning 

shikastlangan bo‘lagiga qonni quyilib kelishi–uning to‘laqonli-

giga to‘g‘ri keladi. Tomirlardan ko‘plab eritrositlarning diapede-

zi yuz beradi, oqibat natijada balg‘am qo‘ng‘ir-qizil zang rangini 

oladi. 2–3 sutkada ikkincha bosqich boshlanadi.

2. Qizil jigarlanish bosqichida alveolalardagi ekssudatga ken-

gaygan tomirlardan chiqqan eritrositlar bilan aralashib fibrin 

probka hosil bo‘ladi. Shikastlangan bo‘lak qizil, qattiq, xuddi ji-

gar konsistensiyasiga o‘x shash bo‘lib qoladi. Kasallikning 4–6 

kunida navbatdagi bosqich boshlanadi.

3. Kulrang jigarlanish bosqichida alveola-

larda to‘plangan fibrin probkalar barcha al-

veolalarni ber kitib qo‘yadi va qon tomirlari-

ni ezadi.

4. Hal bo‘lish bosqichida leykositlar halo-

kati vaqtida ajraluvchi proteolitik fermentlar 

ta’sirida qattiq fibrinoz ekssudatning erishi va 

uning so‘rilishi ro‘y beradi.