Anatomiya 2014. indd

Oshqozon patologiyasi

Gastrit – oshqozon shilliq pardasining yallig‘lanishi bo‘lib, 

sa bablari: sifatsiz ovqatlanish, ovqatlanish tartibining buzilishi, 

dag‘al, o‘ta achchiq ovqat, spirtli ichimliklar iste’mol qilish ham 

katta ahamiyatga ega. Gast rit o‘tkir va surunkali bo‘ladi. 

O‘tkir gastrit kataral, flegmonoz va yiringli bo‘ladi. O‘tkir gas-

trit, shilliq pardaga ta’sirlovchi moddalar ta’sir qilganda yoki un-

dan toksik moddalar ajralib chiqqanda (uremiya va infeksion ka-

salliklarda) kelib chiqadi. Bunda, shilliq parda qalinlashib, qonga 

to‘lishib qoladi, ba’zan shilliq pardada erroziyalar paydo bo‘ladi.

Flegmonoz gastritda, shilliq parda yiringli infiltratsiyaga uch-

raydi. Ba’zan jarayon shilliq osti, mushak, serroz pardaga o‘tib, 

peretonitga olib keladi.

O‘tkir gastrit, tez-tez qaytalanib, oxirigacha davolanmasa 

surun kali gastritga aylanadi. Yana, u «B» vitamin komleksi yetish-

masligidan kelib chiqadi. Kasallikda shilliq parda gipertrofiya-

ga uchraydi va gipersekretsiya kuzatiladi. Ba’zan, gipertrofiya – 

atrofiya bilan almashinadi, osh qozon burmalari kamayib, shilliq 

parda yupqalashib, sekretsiyasi kamayadi.

Yara kasalligi, ko‘p uchraydigan kasallik bo‘lib, gastrit, alle-

giya, ay rim dori-darmonlar, spirtli ichimliklar, ovqatlanishning 

buzilishi dan ke lib chiqishi mumkin. Neyrogen faktor – stress, 

katta ahamiyat ga ega. Yara lar yakka, dumaloq yoki oval shaklida 

---

220

uchraydi (114-rasm). Ba’zan bir nechta 

yara ham bo‘lishi mumkun, diametri 1–6 

sm. Yaralar ko‘pincha, oshqozonning ki-

chik egriligida, plorik qismida, 12 bar-

moqli ichakning bosh lanish qismida joy-

lashadi. Yara kasalligi, ko‘ pincha, osh-

qozon sekre tsiyasini oshi shi bilan bosh-

lanadi – osh qozon shirasida xlorid kis-

lota ko‘payib ketadi.

U, yara ichiga kirib, nerv oxirlarini 

ta’sirlab, og‘riq keltirib chiqaradi. Bundan tashqari xlorid kislo-

ta qon tomirlarni yemirib, qon oqishiga ham olib keladi va be-

morlarda anemiya paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Yara chetla-

ri bo‘ylab chandiq lanish, regeneratsiya jarayoni ro‘y beradi va 

bunday yara qadoqlash gan – kallez yara deyiladi. Og‘ir hollar-

da yara oshqozon pardalarini teshib, ichidagi massa qorin bosh-

lig‘iga tushadi va peretonit rivoj lanadi. Ba’zan, yara atrofdagi 

a’zolarga kirib o‘sadi, bunday yara penetirlanuv chi yara deyiladi. 

Yara kasalligi surunkali kasallik bo‘lib, og‘ir hollarda, rakka ham 

aylanishi mumkin.