Anatomiya 2014. indd

112-rasm. Oshqozonning

shilliq pardasi:

1–qizilo‘ngachning shilliq 

pardasi; 2–oshqozon burma-

lari; 3–oshqozonning pilorik 

qismining teshigi; 4–pilorik 

qismidagi qisuvchi mushak; 

5–shilliq pardaning bo‘ylama 

burmalari.

---

218

Tashqi seroz parda

 qorinpardaning 

visseral varog‘idan hosil bo‘lib, oshqo-

zonni hamma tomondan o‘raydi.

Oshqozon fiziologiyasi. Qabul qi-

lingan ovqat oshqozonda 4 dan 10 

soat gacha turadi va shu vaqt ichida 

ovqat massasi mexanik va kimyo 

viy 

parchalanadi. Ovqat massasini mexa-

nik parchalanishi osh qozon mushak-

larini tonik va peristaltik qisqarishi 

ta’siri ostida ro‘y beradi. Tonik qisqa-

rish uzoq vaqt va beto‘xtov davom eta-

di. Peristaltik qisqarish oshqozonning 

kardial qismidan boshlanib, to‘lqinsi-

mon pilorik qismiga qarab yo‘naladi. 

Shunday qilib aralashgan ovqat mas-

sasi osh qozon shirasi ta’siriga uchraydi va kimyoviy parchalanib 

suyuq bo‘tqaga aylanadi.

Oshqozon shirasi oshqozon bezlari mahsuli hisoblanadi. U ti-

niq, rangsiz suyuqlik, tarkibida xlorid kislota bo‘lgani uchun mu-

hiti kis lotali. Oshqozon shirasi tarkibiga pepsin, gastriksin va li-

paza fermentlari, 0,5 % xlorid kislota, shuningdek, mutsin kira-

di. Oshqozon shirasi tarkibida lizotsim fermenti va HCl bo‘lgani 

uchun u bakteri tsid xususiyat ga ega. Odamda bir sutkada 1,5–2,5 l 

osh qozon shirasi ish lab chiqariladi. Oshqozonda ovqat bo‘lmagan-

da, uning bezlari shira ishlab chiqarmaydi, shilliq parda yuzasi esa 

shilliq bilan qoplangan. Ovqat yeyish bosh langandan 5–10 daqiqa 

o‘tgach, bezlar shira ishlab chiqara boshlaydi va sekretsiya jarayo-

ni oshqozonda ovqat tugamaguncha davom etadi.

Shira ajralishi ovqatning sifati va miqdoriga bog‘liq. O‘simlik 

oqsillari hayvoniy oqsillarga qaraganda qiyinroq hazm bo‘ladi. 

Shira ning hazm kuchi nonga eng uzoq ta’sir qiladi, 200 g nonni 

hazm qilishda sekretsiya davri o‘rtacha 10 soat, 200 g go‘sht uchun 

8 soat, 600 g sut uchun 6 soat, go‘shtli ovqat yeganda kislotali 

yuqo ri, sutli ovqatda kamroq, non yeganda undan ham kam.

Bo‘sh oshqozon har 60–80 daqiqada davriy qisqaradi, bu 

qisqa rish larni ochlik qisqarishlari deb nomlanadi. Qisqarish davri 

10–15 daqiqa davom etib, tinchlik davri bilan almashinadi. Bu 

qisqarishlar ochlik sezgisini keltirib chiqaradi.