Anatomiya 2014. indd

Suyaklarning o‘zaro birlashuvi

Birlashmalar skelet suyaklarini bir butun qilib birlashtirib, ular-

ning ma’lum bir harakatini ta’minlaydi. Suyaklarning birlashmala-

ri har xil tuzilishga ega, ularda harakatchanlik, qattiqlik va pishiq-

lik kabi fizik xususiyatlar bor.

Suyaklar birlashuvining uch turi tafovut qilinadi:

1. Uzluksiz (harakatsiz) birlashmalarda suyaklar orasida 

---

67

biriktiruv chi to‘qima qatlami, tog‘ay yoki suyak bo‘ladi. Ularda 

birlashayotgan suyaklar o‘rtasida bo‘shliq bo‘lmaydi.

2. Harakatchan birlashmalar yoki bo‘g‘imlarda (sinovial 

birlash malar) suyaklar orasida bo‘shliq bo‘ladi. Suyaklar o‘zaro 

yopiq bo‘ g‘im xaltasi, ularni mustahkamlovchi boylamlar va mu-

shaklar yor damida mus tahkamlanadi.

3. Simfiz yoki yarim bo‘g‘imda suyaklar orasidagi tog‘ay yoki 

biriktiruvchi to‘qima o‘rtasida bo‘shliq bo‘ladi (19- d rasm).

Uzluksiz birlashmalar

 juda pishiq, qattiq tuzilishga ega bo‘lib, 

harakati chegaralangan. Birlashmaning bu turida suyaklar orasi-

da bi rikti ruvchi to‘qima yoki tog‘aylar bo‘ladi. Suyaklarni birik-

tirib turgan to‘qima turiga qarab uzluksiz birlashmalar uch turga 

bo‘linadi.

I. Fibroz tolali to‘qima vositasida birlashish

. Bunda suyaklar 

o‘zaro pishiq tolali biriktiruvchi to‘qima vositasida birikadi. Bu 

xildagi birlashmalar 3 turda uchraydi: 

1. Sindesmozda suyaklar tolali biriktiruvchi to‘qimalar yor-

damida birlashadi, unda kollagen tolalar suyak usti pardasi bilan 

birikib ketadi (19- a rasm). Sindesmozga boylamlar va suyaklar-

aro parda kiradi. Boylamlar pishiq tolali biriktiruvchi to‘qimani 

tutam-tutam bo‘lib joylashishidan yuzaga keladi. Umurtqalar ra-

vog‘i o‘rtasidagi sariq boylamlar elastik biriktiruvchi to‘qima dan 

tuzilgan. Umurt qa pog‘onasi oldinga egilganida ular cho‘ziladi va 

elastikligi tufayli qisqarib umurtqa pog‘onasining to‘g‘rilanishi-

ga yordam beradi. Suyak lararo parda

 uzun naysimon suyaklar ta-

nasi o‘rtasida tortilgan serbar biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan 

parda; bilak va boldir suyaklari orasida bo‘ladi.