Anatomiya 2014. indd

Bronxopnevmoniya. 

Bronxopnevmoniya ter-

mini o‘pka to‘qimasining kelib chiqishi turlicha 

bo‘l gan yallig‘lanishlarni birlashtiradi. Bronxo-

pnevmoniya, ko‘pincha, operatsiyadan keyingi 

davrda rivojlanadi. Bronxopnevmoniyada ham-

ma dan ko‘proq o‘pkaning orqa bo‘limlari shi-

131-rasm. Kru-

poz pnev moniya. 

Kulrang jigarlanish 

bosqichi.

---

268

kastlanadi. Bronxopnevmoniya uchun bemorning yoshiga aloqa-

dor o‘ziga xos o‘zgarishlar xarakterlidir.

O‘pka emfizemasi. 

«Emfizema» termini so‘z ma-so‘z «ko‘-

chish» deb tarjima qilinadi. O‘pkaning ko‘chishi emfizemaning 

asosiy ko‘ri ni shidir. Surunkali umumiy vezikulyar emfi zema 45–

50 yoshlarda kelib chiqishi mumkin, ammo ba’zan uning belgi-

lari oldindan paydo bo‘ladi. Bu kasallik o‘pka alveolalari haj-

mining kattalashishi, alveola yo‘llarning kengayishi, alveol yar 

to‘siqlarning atrofiyasi va yo‘qolishi bilan xarakterlanadi, oqi-

bat natijada alveolalar guruhi katta pufaklar hosil qilib, qo‘shi-

lib ketadi. Ayni vaqtda asinuslararo va bo‘lakchalararo to‘siqlar 

sklerozga uchraydi. O‘pkaning ayrim qismlari shishib ketgan pu-

faklarga aylanadi. Alveolalar orasidagi teshiklar keskin kengaya-

di va qo‘shni alveolalar yo‘llari bir-biriga tutashib qoladi. Bu-

larning hammasi o‘pka nafas sathining keskin kamayishiga olib 

keladi. Emfizema qovurg‘alar va bronx lar tog‘ayining bo‘shashi 

bilan davom etadi. Ko‘krak qafasi bochkaga o‘xshash shaklga ki-

radi, uning nafas harakatlari keskin chegaralanadi. Ko‘krak qa-

fasi hamma vaqt go‘yo nafas olgan holat da turganday bo‘la-

di. Nafas chiqarish qiyinla shadi va shunchalik kuchsiz bo‘ladi-

ki, bemor ba’zan hatto shamni ham puflab o‘chira olmaydi. Bu-

larning hammasi birgalikda nafasning ko‘proq ekspirator turda 

harsillash bilan keskin buzilishiga olib keladi, nafas chiqarish 

qiyinlashadi.

Alveolyar to‘siqning yupqalanishi, sklerozi va yemirilishi tu-

fayli o‘pkaning kapillyar to‘ri qisqaradi va ularda qon aylanishi 

yetishmay qoladi. Bunda bronxlar, bo‘laklararo to‘siqlar bo‘ylab 

o‘tuvchi tomir larning skleroziga ham imkoniyat tug‘iladi. O‘pka-

da qon aylanishining buzilishi o‘ng yurakda yuk bo‘lib tushadi, 

natijada qon aylanish tizimida o‘zgarishlar kelib chiqadi. Shuning 

uchun ham o‘pka emfizemasi bor bemorlar, ko‘pincha, yurak-to-

mir yetishmovchiligidan halok bo‘ladilar.