Analitik kimyo

O’lchash usuli

O’lchash, tadqiq qilinayotgan eritmalar o’lchanganda olingan natijalar bilan aniqlanayotgan elementning konsentrasiyasi ma’lum bo’lgan standart eritmalari uchun olingan natijalarni solishtirishga asoslangan. Shuning uchun, darajalash vaqtidagi va tadqiq qilinayotgan eritmalarni o’lchash vaqtidagi sharoitlar bir xil bo’lishi juda muhimdir. Shuningdek, standart eritmalarni tayyorlash aniqligi, hamroh elementlarning ta’sirini hisobga olish, standart eritmalarning fizik-ximik xossalarining o’xshashligi muhim ahamiyatga egadir.

Asbob yuqori sezgirlikka ega bo’lgani uchun, havoning changida yoki ishlatilayotgan gazlarda aniqlanayotgan elementning bor yo’qligiga e’tibor berish kerak. Masalan, kaliyni aniqlashda asbob yaqinida sigaret chekilsa, uning ko’rsatishi keskin ortadi, chunki tutunda ko’p miqdorda kaliy bor.

Darajalash chizig’i chizilgandan so’ng tadqiq qilinayotgan eritmalarning konsentrasiyasini aniqlashga kirishiladi. Buning uchun yana «nol» standart o’lchanadi. Keyin alangaga tadqiq qilinayotgan eritmalar navbat bilan kiritilib, ularga mos kelgan mikroampermetr shkalasining qiymati yozib olinadi va darajalash chizig’i yordamida elementning konsentrasiyasi aniqlanadi.

Agar, o’lchash jarayonida, konsentrasiyasi tanlangan oraliqdan katta bo’lgan eritmalar uchrasa, «shkalani siljitish» ruchkasidan foydalanib, ularning miqdorini taxminan o’lchash mumkin.

Yuqorida bayon qilingan ishlar eritmada boshqa elementlar bo’lmagan yoki aralashmadagi hamroh elementlar halaqit bermagan hollar uchun to’g’ridir. Boshqa hollar uchun maxsus ishlab chiqilgan usullardan foydalanish kerak. Bunday usullar adabiyotlarda bayon qilingan.

Eritmadagi elementning konsentrasiyasi 5 mg/l dan katta bo’lgan hollarda, asbobning kompensasiyalovchi kanalini yopib ishlatish mumkin. Buning uchun, «optik pona» («klin opticheskiy») ruchkasini soat strelkasi bo’yicha oxirigacha burash kerak. Kompensasiyalovchi kanal yopiq holda asbob bir kanalli (bitta nurli) variantga o’tadi.