Analitik kimyo fanining maqsad va vazifalari, tibbiyotdagi ahamiyati. Sifat analizi usullari



Download 175,33 Kb.
bet2/8
Sana26.01.2020
Hajmi175,33 Kb.
#37400
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Analitik-kimyo-fanidan-maruzalar-matni-1-kurs-2-semestr-2014-2015


Mavzuga oid adabiyotlar:
1. M. S. Mirkomilova: «Analitik kimyo», Toshkent, «O`zbekiston» nashriyoti, 2005 yil, 5–19 betlar;

2. M. G`ulomova: «Analitik kimyo», Toshkent, «Talqin» nashriyoti, 2005 yil, 44–89 betlar;

3. U. Haydarov: «Analitik kimyo», Toshkent, «O`qituvchi» nashriyoti, 2007 yil, 48–146 betlar.
Mavzu: Eritmalar konsentratsiyalari.
O`quvchi–talaba bilishi kerak:

1. Eritmalar va ularning turlarini, eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullarini;

2. Foiz, molyar, normal, molyal, titr konsentratsiyali eritmalarni;

3. Formulalar bo`yicha hisoblashlarni.
Yangi darsning bayoni.

1. Eritmalar va ularning turlari , eritmalar konsentratsiyasini ifodalash usullari.
Eritmalar deb ikki yoki undan ortiq komponent (tarkibiy qismlar) dan tarkib topgan bir jinsli sistemalarga aytiladi. Masalan, H2SO4 ning eritmasida H2O erituvchi, H2SO4 erigan modda, HSO4 va SO42– ionlar esa ionlangan zarralardir.

Agregat holatiga ko`ra eritmalar uch turga bo`linadi:

a) Suyuq eritmalar–ularga moddalarning suvda yoki boshqa suyuqliklarda (spirt, benzol, xloroform, atseton) erigan eritmalari kiradi;

b) Qattiq eritmalar–ularga metallarning qotishmalari misol bo`ladi;

c) Gazsimon eritmalar–ularga havo, aerozollar misol bo`ladi.

Eritmalar erigan moddaning miqdoriga qarab ham uch turga bo`linadi:

a) To`yingan eritmalar–erituvchi va erigan modda miqdorlari o`zaro dinamik muvozanatda bo`lgan eritmalar;

b) To`yinmagan eritmalar–erigan modda miqdori to`yingan eritmada erigan modda miqdoridan kam bo`lgan eritmalar;

c) O`ta to`yingan eritmalar–erigan modda miqdori to`yingan eritmada erigan modda miqdoridan ko`p bo`lgan eritmalar.

Eruvchanlik (moddaning eruvchanligi) deb berilgan haroratda erituvchi yoki eritmaning ma`lum hajmida erigan moddaning maksimal konsentratsiyasi (miqdori) ga aytiladi.

Erituvchilar asosan to`rt turga bo`linadi:

1. Amfiprot erituvchilar, kislotali va asosli xossaga ega, masalan, suv, metanol, yuqori spirtlar;

2. Protogen erituvchilar, kislotali xossaga ega, masalan, ftorid kislota, sulfat kislota, muz sirka kislota;

3. Protofil erituvchilar, asosli xossaga ega, masalan, tetrametilmochevina, aminlar;

4. Aproton erituvchilar, neytral xossaga ega, masalan, atsetonitril, benzol.
2. Foiz, molyar, normal, molyal, titr konsentratsiyali eritmalar.

Eritmalar konsentratsiyalari asosan quyidagi turlarga ajratiladi:

a) Erigan moddaning massa ulushi yoki foiz konsentaratsiyasi–100 g eritmada erigan modda miqdori.

Bu konsentratsiya massa ulushlarida yoki foizlarda ifodalanadi.



b) Molyar konsentratsiya–1000 ml (1 l) erituvchida 1 mol modda erigan eritma.

yoki

c) Normal konsentratsiya–1000 ml (1 l) erituvchida 1 g/ekv modda erigan eritma.



d) Molyal konsentratsiya–1000 g (1 kg) erituvchida 1 mol modda erigan eritma.



yoki

e) Titr–1 ml (1 sm3) erituvchida erigan modda miqdori.



yoki
3. Formulalar bo`yicha hisoblashlar.

Foiz konsentratsiyali eritmalarni tayyorlashdagi hisoblar.

Foiz konsentratsiyali eritmalarni tayyorlashda modda o`lchovli texnik–kimyoviy tarozilarda tortib olinadi, suyuqliklar esa o`lchovli silindr bilan o`lchanadi. Shuning uchun moddaning og`irligi 0,1 g gacha, suyuqlikning hajmi esa 1 ml gacha aniqlik bilan hisoblanadi.

Eritmani tayyorlashga kirishishdan avval hisoblab chiqish zarur, ya`ni berilgan konsentratsiyadagi eritmaning ma`lum miqdorini tayyorlash uchun eriydigan modda va erituvchining miqdorini hisoblash kerak.

1–misol. 500 g 5 % li KNO3 eritmasini tayyorlash uchun kerak bo`ladigan modda miqdorini aniqlang.

Berilgan:

m (eritma) = 500 g.

ω (KNO3) = 5 %

Topish kerak:

m (KNO3) = ?


Yechish:

100 g eritma – 5 g KNO3

500 g eritma – x g KNO3



2–misol. 38 % li va zichligi d=1,19 bo`lgan HCl dan 500 g 10 % li eritma tayyorlash uchun kerak bo`ladigan HCl miqdorini aniqlang.

Berilgan:

m (eritma) = 500 g.

ω (HCl) = 10 %

ω (HCl) = 38 %

Topish kerak:

m (HCl) = ?



Yechish:

a) 100 g eritma – 10 g HCl

500 g eritma – x g HCl

b) 100 g eritma – 38 g HCl

500 g eritma – x g HCl

c)




Molyar va normal konsentratsiyali eritmalarni tayyorlashdagi hisoblar.

Molyar va normal konsentratsiyadagi eritmalarni tayyorlash uchun moddaning og`irligi analitik tarozilarda tortib olinadi, eritmalar esa o`lchov kolbasida tayyorlanadi. Kislota eritmalarini tayyorlashda kislota konsentrlangan eritmasining kerakli hajmi shisha jo`mrakli byuretka bilan o`lchanadi. Eruvchi moddaning og`irligi to`rtinchi o`nli belgigacha aniqlik bilan hisoblanadi, molekulyar massalar esa ma`lumot jadvallarida keltirilgan aniqlik bilan olinadi. Konsentrlangan kislotaning hajmi ikkinchi o`nli belgigacha aniqlik bilan hisoblanadi.

1–misol. 2 litr 0,2 M eritma tayyorlash uchun necha g BaCl2 kerak bo`ladi?

Berilgan:

V (eritma) = 2 litr.

CM (BaCl2) = 0,2 M

Topish kerak:

m (BaCl2) = ?


Yechish:

1 litr 0,2 M eritma 208,27•0,2 = 41,654 g BaCl2

2 litr 0,2 M eritma 41,654•2 = 83,308 g BaCl2


Download 175,33 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish