Analitik, fizikaviy va kolloid kimyo

Geterogen muvozanatning umumiy sharti
Har qanday sistemada muvozanatning umumiy shartini komponentlarning kimyoviy potentsiallar yordamida ifodalasak quyidagicha bo’ladi:
_idn_i=0
Faraz qilaylik, muvozanat holatidagi sistemada va fazalar mavjud bo’lsin va i-komponent fazadan fazaga o’tsin. Boshqa komponentlar miqdorlari o’zgarmas bo’lsin. Bunda
_i^()dn_i^{( )}+_i^{(  )}dn_i^{( )}=0

bo’ladi. dn_i^{( )} =-dn (chunki) dn mol i – komponent fazadan fazaga o’tayapti) va dn_i^{( )}dn. Demak, -_i^()dn+_i^{(  )}dn=0 bo’ladi. Bundan _i^() =_i^() bo’ladi. Umuman i - komponent uchun quyidagicha yozish mumkin. _i^()=_i^()

Bu geterogen muvozanatning umumiy shartidir.
Bu shartni kengroq (ko’p fazali komponentli sistemaga tadbiq qilcak) olsak, fazalararo muvozanat sharti-hamma fazalardagi har qaysi komponentning kimyoviy potentsiallarini tengligidir.
Demak, i-komponentining o’z-o’zicha fazadan fazagacha o’tish sharti.
Fazalar qoidasi
Fazalararo muvozanatning asosiy qonuni-Gibbsning fazalar qoidasi geterogen sistemalardagi o’tishni o’rganishida termodinamikaning 2-qonunini eng muhim qo’llanilishidir.
Bu qoida geterogen sistemani harakterlovchi uch kattalikni-fazalar soni F, komponentlar soni K, erkinlik darajalari soni S, ni bir-biri bilan bog’laydi. Muvozanatning hamma fazalarida temperatura, bosim va har qaysi komponentning kimyoviy potentsiali bir xil bo’ladi.
Muvozanat holatidagi sistemada hamma fazalardagi temperatura, bosim va har qaysi komponentning kimyoviy potentsiali bir xil bo’ladi. K-miqdorda komponent tutgan har qanday fazaning tarkibini bilish uchun K-1 komponentning miqdorini bilish kifoya. F ta faza bo’lgan sistemaning tarkibini bilish uchun F (K-1) mustaqil komponentlar sonini bilish, yani mustaqil o’zgaruvchi parametlarni bilish kerak. Sistemaning termodinamik holatini aniqlash uchun T, V, P, lardan 2 tasini bilish kerak. Demak, mustaqil o’zgaruvchi parametrlar soni F (K-1) +2 ga teng bo’ladi. Sistemaning komponentlarini 1,2,3,... K bilan, fazalar esa 1,2,3,4,... F bilan ifodalab, muvozonatda har qaysi komponentning kimyoviy potentsiali hamma fazalarda bir xil bo’lgani uchun;
₁⁽¹⁾ =₁^{( 2 )}; ₁⁽²⁾ =₁^{( 3 )};. . . . ₁^(f-1) =₁^{( f )}; bu yerda (F-1) tenglama
₂⁽¹⁾ =₂^{( 2 )}; ₂⁽²⁾ =₂^{( 3 )};. . . . ₂^(f-1) =₂^{( f )}; (F-1) tenglama
_k⁽¹⁾ =_k^{( 2 )}; _k⁽²⁾ =_k^{( 3 )};. . . . _k^(f-1) =^{( f )}; (F-1) tenglama bor

Demak, tenglamalar soni (F-1) K ga teng. Demak mustaqil o’zgaruvchi parametrlar soni, ya'ni erkinlik darajasi
S=+[F(K-1) +2]-[K(F-1)] bo’la, bundan S+ F=K+2 tenglamani hosil qilamiz. Bu tenglama fazalar qoidasini matematik ifodasidir.