Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

Cho’kmani filtrlash va yuvish. Cho’kmani eritmadan ajratish uchun, cho’kma turiga qarab filtrlanadi. Filtrlar tayyorlangan materialiga ko’ra (kulli, kulsiz) zichligiga va o’lchamiga ko’r har hil bo’ladi. Zichligi katta bo’lsa, mayda zarrachali cho’kmalarni filtrlashda ishlatiladi (va aksincha). Cho’kmani ajratish (filtrlash) ga bosim, eritmaning yopishqoqligi (harorat), filtrning sirti kabi omillar ta`sir qiladi.

Filtrlashda filtrning katta kichikligi juda muhimdir. Filtrni filtrlanadigan suyuqlikning hajmiga qarab emas, balki cho’kmaning miqdoriga qarab tanlanadi. Cho’kma filtrga solinganda, uning yarmidan oshmasligi kerak, aks holda cho’kmani yahshilab Yuvib bo’lmaydi.

Voronka o’lchami shunday tanlanadiki, filtrning chekkalari 5-10 mm voronka chekkasidan past bo’lsin.

Filtr to’rt buklanadi, to’rtdan bir qismi ochiladi va odatdagi 60^o burchakli voronka qo’yiladi. Filtr suv bilan ho’llanib, voronka devorlariga zich qilib yopishtiriladi.

Filtrlanayotganda filtrning teshikchalari cho’kma zarrachalari bilan tez bekilib qolmasligi uchun, dastlab suyuqlikni filtrga shisha tayoqcha bo’ylab, cho’kmani chayqatmasdan quyiladi.

Shisha tayoqchani filtr qog’ozning uch qavatli joyining tepasida, o’rtada vertikal ushlash kerak. Tayoqchaning pastki uchi filtrdagi suyuqlikka tegmasligi kerak. Tayoqcha yo stakanda, yo filtr tepasida turishi kerak. Tayoqcha stolga qo’yilmaydi.

Cho’kmadan undagi suyuqlikning ko’p qismi filtrga quyilib, stakan tubida cho’kma ozgina suyuqligi bilan qolganda cho’kma dekantaciya yo’li bilan yuviladi.

Cho’kmani yuvishdan maqsad, yuqoridagi mavzuda aytib o’tganimizdek, uning sirtiga adsorbciyalangan begona qo’shimchalarni va cho’kmaga shimilgan asosiy eritmani yo’qotishdir.

Yuvuvchi suyuqliklar sifatida cho’ktiruvchining suYultirilgan eritmasi, elektrolit eritmasi, distillangan suv ishlatiladi. Buning uchun yuvgichdan suyuqlik oqimi shunday yo’naltiriladiki, u stakan devorlaridan unga yopishgan cho’kma zarrachalarini yuvib tushirsin. Cho’kma chayqatib loyqalantiriladi va stakan tubiga cho’kma yig’ilishi uchun qo’yib qo’yiladi. Tingan suyuqlik filtrga solinadi. Bu ish 3-4 marta takrorlanadi. Oxirida cho’kmani qolgan suyuqlik bilan chayqatib to’liq filtrga solinadi. Stakan tubida va devorlarida qolgan cho’kma zarrachalarini yuvgichdagi yuvuvchi suyuqlik oqimi bilan filtrga tushiriladi. Stakan va shisha tayoqchaga mustahkam yopishib tushmay qolgan cho’kma zarrachalari kulsiz filtr bo’lakchasi suv bilan ho’llanib, artib olinadi. Filtr bo’lagi cho’kmali filtrga solinadi va yana stakan 2-3 marta yuviladi.

Cho’kma to’la yuvilganligini tekshirish uchun, filtrdan ajralib o’tayotgan eritma (filtrat) dan olib tegishli ionga hos xususiy reaksiya qilib ko’riladi.