Analitik, fizik-kolloid va biologik kimyo

2-Rasm. Nefelometr sxemasi:

1-yorug‛lik manbai, 2, 3-o‛zgaruvchan yoriqlar, 4- shisha silindrlar.

Kolloid eritmalarda zarrachalarning shakli va o‘lchami har xil bo‘lib, ularda sodir bo‘ladigan molekulyar - kinetik hossalari chin eritmalarnikiga nisbatan passivroq bo‘ladi.

Kolloid eritmalar ortiqcha erkin energiyaga ega bo’lgani sababli termodinamik beqoror sistemalardir. Dispers faza solishtirma sirti juda katta bo’lganidan ortiqcha sirt energiyasi hosil bo’ladi. Termodinamikaning II qonuniga ko’ra, bu erkin energiya o’zining eng kichik qiymatiga intiladi. Erkin energiyaning minimumiga intilishi dispers faza zarrachalari bilan dispers muxit orasidagi sirtning kamayishi bilan sodir bo’ladi. Sirtning kamayishi zarrachalarning molekulyar kuchlar tasirida yiriklashishi bilan boradi.

N.P.Peskov kolloidlar haqidagi talimotga kinetik (sedimentatsion) va agregativ barqarorlik tushunchalarini kiritdi. Kinetik barqarorlik deganda dispers sistemalarning og’irlik kuchiga bardosh berish xususiyati tushuniladi.

Zarrachalarning og’irlik kuchi tasirida cho’kish tezligi yo’q darajada kam bo’lgan sistemalar kinetik barqaror sistemalar deyiladi.

Agregativ barqarorlik deganda dispers faza zarrachalarining disperslik darajasini saqlash xususiyati tushuniladi.

Agregativ va kinetik barqarorlik faktorlarini o’zaro farqi shundaki, temperaturaning ko’tarilishi kolloid zarrachalarning cho’kishiga to’sqinlik qilishi bilan bir vaqtda shu zarrachalarning yiriklashishiga, yani agregatlanishiga ham yordam beradi.