Ana tilim-sen basqadan ayirmam!

ANA TILIM-SEN BASQADAN AYIRMAM!

Qaraqalpaq tili-Qaraqalpaqstan Respublikasinda jasawshi qaraqalpaq xalqinin’ ana tili.Qaraqalpaq tili-Qaraqalpaqstan Respublikasinin’ qorg’awinda boladi.Bul Qaraqalpaqstan Respublikasi Konstitutsiyasinda ko’rsetilip o’tilgen ha’m ol haqqinda arnawli nizam shig’arilg’an.Qaraqalpaq tiline ma’mleketlik til biyligi beriliwi Respublika aymag’inda jasawshi xaliqtin’ o’z ana tilin qollaniwinda qa’te-kemshilikke jol qoymawina na’zer saladi.

1989-jili 1-dekabr sa’nesinde Qaraqalpaqstan Respublikasi Jog’arg’i Ken’esinin’ sessiyasinda qaraqalpaq tiline ma’mleketlik til biyligi berilgen.Qaraqalpaqstan Respublikasinin’ ma’mleketlik til haqqindag’i nizaminin’ 1-statiyasinda bilay delingen: “Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasinin’ ma’mleketlik tili bolip tabiladi.Qaraqalpaqstan Respublikasi o’zinin’ aymag’inda tilge baylanisli barliq ma’selelerdi sheshiw huquqina iye”.

Til -millet ko’rinisinin’ bir bo’legi.Ulli o’zbek milletinin’ taniqli shayiri Abdulla Aripov aytqaninday:

Insan qa’lbi menen ha’zillespen’ siz,

Onda millet jasar,onda til jasar!

Bul qosiq qatarlari arqali til xaliqti birlestiriwin, insandi ta’rbiyalawin,oqitiwin,u’rp-a’det ha’m da’stu’rlerimizdi saqlawin aytqan.Biraq,keybir sebeblerge ko’re ha’zir bir,a’sirese,jaslar duris so’ylewden alislap,taza qaraqalpaq tilin umitiwdamiz.So’zlerimiz toliq emes ga’plerge aylaniwda,arada basqa tillerden so’zler qosiwdamiz.Bunin’ ha’mmesi tilimizge bolg’an itibarsizliq ha’m ko’rkem a’debiyatlardi az oqiwimiz arqasinda deb oylayman. Eger bul jag’dayg’a qatti qaramsaq, erten’ ku’ni kelip qaraqalpaq tili jog’aliwi mu’mkin. Sonin’ ushun ha’zirden baslap,o’z ana tilimizdi saqlap qaliwg’a ha’reket eteyik. So’zimdi su’yikli shayirimiz Ibrayim Yusupovtin’ “Qaraqalpaq haqqinda so’z” qosiq qatarlarimenen juwmaqlamaqshiman.

Qara taban , qara puqara,

Babam g’aybar kisi bolg’an .

Ko’n’li aq , qalpag’i qara,

Jaw menen ko’p isi bolg’an.

Attan qulap atirg’anda ,

Qan maydanda su’yep oni

“Bir wa’siyat aytip ket onda “,

Dep sorapti onnan uli.

Wa’siyat eken al sondag’i ,

Aytip ketken urpag’ina :

“Tir jalan’ash qalsan’dag’i ,

Bek bol,bala,qalpag’ina!...”