Amerika qo‘shma shtatlarida mahalliy boshqaruv

Amerika qo‘shma shtatlarida mahalliy boshqaruv

Abdixakimova Mohina

Mahalliy o`zini o`zini boshqarish va mahalliy boshqaruv tushunchalari orasidagi asosiy farq nimada deb o`ylaysiz?

Munitsipalitet

• “Munitsipal” iborasi “mahalliy” iborasi bilan mutlaqo bir xil ma`noni bildiradi. Bu ibora lotincha “munis” (mas`uliyat), capio, recipio (bo`ynimga olaman) so`zidan olingan bo`lib, o`zini o`zi boshqarish huquqiga ega bo`lgan (aholi tomonidan mansabdor shaxslarni saylash) shaharning nomini bildirgan.

AQShda mahalliy ijro organini shakllantirish:

Munitsipal yig`ilish va ijro organi alohida-alohida saylanadi. Ijro organini funksiyasini maxsus taklif etilgan boshqaruvchi-menedjer amalga oshiradi.

Munitsipalitetlarda boshqaruvni tashkil etishning eng keng tarqalgan modellaridan biri amalda quyidagi shakllarda amalga oshiriladigan “mer-kengash” hisoblanadi:

• «zaif» mer – «kuchli» kengash;
• «kuchli» mer – «zaif» kengash.

Merning muhim “hokimiyat”ga ega boʻlgan boshqaruv shakli uning qoʻlida ijro apparati ustidan deyarli toʻliq nazorat mavjudligi bilan tavsiflanadi.
Merning “zaifligi” uning kengash qarorlariga nisbatan cheklangan veto huquqi, shuningdek, ma’muriy va boshqa tashkiliy masalalar bo‘yicha vakolatlarining cheklanganligidadir.

Hokimiyat funksiyalari

County (viloyat)

• Viloyat hokimiyatlarining asosiy vazifalariga hisob yuritish (tug'ilish, o'lim, yer o'tkazish va h.k.), saylovlarni o'tkazish (shu jumladan, saylovchilarni ro'yxatga olish), mahalliy va qishloq yo'llarini qurish va ta'mirlash, hududlarni ajratish, qurilish qoidalariga rioya qilish va huquqni muhofaza qilish (ayniqsa qishloqlarda) kiradi.

Munitsipalitet funksiyalari

• Munitsipalitetlar - bu o'z boshqaruv va soliq organlariga ega bo'lgan okrug ichida yoki undan mustaqil bo'lgan shaharlar, shaharchalar yoki qishloqlar. Ularning o'lchamlari 100 dan kam aholiga ega bo'lgan kichik shaharlardan tortib, bir nechta okruglarni (masalan, Nyu-York shahri) qamrab olgan yirik metropoliyalargacha. Munitsipal hokimiyat vazifalariga jamoat xavfsizligi, shahar ko'chalari, bog'lar va dam olish maskanlarini saqlash, oqava suvlarni tozalash, axlatlarni tozalash, hududlarni ajratish va qurilish qoidalariga rioya qilish, yong'in va qutqaruv xizmatlari, hayvonlarni nazorat qilish, jamoat transporti va boshqa muhim xizmatlar kiradi. Kattaroq shaharlar, shuningdek, uy-joy bilan ta'minlashi, davlat kasalxonalarini boshqarishi va shahar, shtat yoki federal hukumat tomonidan moliyalashtiriladigan ijtimoiy ta'minot dasturlarini boshqarishi mumkin. Ko'pgina shaharlar suv, elektr energiyasi, tabiiy gaz va telekommunikatsiya kabi kommunal xizmatlarga egalik qiladi yoki ularni tartibga soladi.

Davomi….

• Shaharlar va shaharlar saylangan mansabdor shaxslar tomonidan boshqariladi. Ushbu mansabdor shaxslarga odatda qarorlar qabul qiladigan va siyosatni belgilovchi mer va shahar kengashi kiradi. Kengash aʼzosi boʻlishi mumkin boʻlgan yoki boʻlmasligi mumkin boʻlgan shahar meri munitsipal hokimiyat boshligʻi hisoblanadi va kundalik maʼmuriy funksiyalarni nazorat qilish uchun javobgardir. Ba'zi shaharlar shahar boshqaruvi shaklini qabul qiladi, bu yerda shahar kengashi shahar faoliyatini boshqarish uchun professional menejerni yollaydi. Shahar menejeri shaharning bosh ma'muriy xodimi bo'lib, saylanmagan bo'lsa ham, to'g'ridan-to'g'ri saylangan shahar kengashi yoki merga hisobot beradi.

Mahalliy o'zini o'zi boshqarish organlarini tashkil etish va faoliyatining huquqiy asoslari

Mahalliy aktlar - mahalliy nizomlar
Davlat aktlari - Davlat Konstitutsiyasi, Davlat Oliy sudining qarorlari, Davlat Bosh Assambleyasining hujjatlari
Federal aktlar - AQSh Konstitutsiyasi, Oliy sud qarorlari, Milliy shaharlar ligasi Kongressi aktlari

Takliflarim

• Mahalliy davlat hokimiyati organlarini bosqichma-bosqich mahalliy o`zini o`zi boshqarish organlari (munitsipalitetlar)ga aylantirish;
• Ushbu jarayon birinchi bosqichini tuman, shaharlarda sinab ko`rish, ya`ni tuman va shaharlarda vakillik va ijro organi boshliqlarini alohida-alohida saylash va bir-birini tiyib turish va tekshirish prinsipini yo`lga qo`yish;
• Tuman shahar rahbarlarini ayrim vakolatlarini mahallalarga va nodavlat notijorat tashkilotlariga o`tkazish;

• Moliyaviy mustaqillik, bundan tashqari hududni rivojlantirish dasturlariga alohida shartlar asosida grantlar ajratish;
• Kuchaytirilgan javobgarlik

İlginiz için teşekkür ederiz!

Abdixakimova Mohina

@yurist_sahifasi