a’meliy sabaq. Tema: Biriktiriwshi toqima. Haqiyqiy biriktiriwshi toqima. Arnawlı qasiyetke iye biriktiriwshi toqimalar

Kollagen talalar.
Quramında fibrillyar belok-kollagen bolıp, ol fibroblast kletkalarında polipeptid 
shınjır (prokollagen) formasında payda bola baslaydı. Ha’r bir shınjır u`sh tu`rli aminokislotadan ibarat 
bolıp, olardan birinshisi qa’legen aminokislota, ekinshisi prolin yaki lizin, u`shinshisi bolsa glitsin 
esaplanadı.
Ha’zirgi waqıtta kollagennin` 12 tipi bar: 
1 - teride, su`yekte, ko`z, mu‘yuz perdesinde, sklerada ushıraydı. 
2- 
gialin ha’m talalı shemirsheklerde jaylasadı. 
3- 
ha’mile terisinin` dermasında, retikulyar toqimada ha’m iri qan tamırlar diywalında ushıraydı. 
4- 
bazal membranalarda ha’m ko`z ga’wharın orawshı kapsulada jaylasadi. Qalg‘an 5-12 tiptegi 
kollagenlerdin` qa’siyeteleri ele anıq emes. Kollagen talalar ju`da’ bekkem ha’m sozılmaydı.
 

---

Elastik talalar.
Elastik talalarda kollagen talalardan o`zgeshe kese-jolaq sızıqlıq joq. Bul jag‘day 
elastik taladag‘ı beloklardın` ta’rtipsiz jaylasqanlıg‘ı menen ko`rsetiledi. Elastik tala belokları 
ulıwmalastırılıp aytqanda deb ataladı. Elastik talalar distin aminokislotasın tutpaydı, onın` ornına 
desmozin ha’m izodesmozin bolıp, olar elastik talanın` sozılıwshan`lıg‘ın ta’miynleydi. 
A – Biriktiriwshi to`qimadag‘ı elastik talalar (x320). B - Iri arteriya diywalındag‘ı elastik tala (x400).
E – Jin`ishke elastik tala, Cap-kapilliyarlar torı, P – plazmatik kletkalar, C – kollagen talalar. 
Retikulyar talalar.
Qan jaratıwshı organlar stromasında bawırda, qan tamırlarda, mbulshıq et ha’m 
nerv talaları a’tirapında ushıraydı. Retikulyar talalar retikulin beloginan du`zilgen. Bul belok kollagen 
ha’m elastik talalardag‘ı beloktan serin, oksilizin ha’m glyutamin aminokislotalarının` ko`pligi menen 
parqlanadı. 
Tıg‘ız talalı biriktiriwshi toqıma. 
Talalardın` jaylasıwı boyınsha tıg‘ız talalı biriktiriwshi 
toqımanın` formalang‘an ha`m formalanbag‘an tu`rleri parqlanadı. Tıg‘ız talalı formalanbag‘an 
biriktiriwshi toqıma terinin` tor ta`rizli qabatı ha`m ta`rtipli jaylasqan. Bug‘an sin`irler, baylamlar, fibroz 
membranalar kiredi.
Sin`irler
bir-birine parallel jatıwshı juwan kollagen talalardan du`zilgen. Ha`r bir kollagen talalar 
tutamı fibrotsitler menen shegaralang‘an (birlemshi ta`rtipli talalar). Bul talalar sırtqı ta`repinen 
endotenoniy dep atalıwshı siyrek talalı biriktiriwshi toqimanın` juqa perdesi menen oralg‘an. Birlemshi 
talalar jıynalıp ekilemshi talalar tutamın payda qıladı. Ekilemshi talalar o`z na`wbetinde u`shlemshi 
talalar tutamın payda qıladı. Bul talalar tutamı peritenoniy dep atalıwshı perde menen oralg‘an.