Amaliyot hisoboti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI
“BUXGALTERIYA HISOBI VA AUDIT” kafedrasi guruxi talabasi
Amaliyot hisoboti

Bajardi:	“Buxgalteriya hisobi va audit” yo’nalishi

Farg’ona 2021y

Kirish

Toshkent xalqaro aeroporti - O'zbekistonning eng katta aeroportlaridan biri, Xalqaro havo transporti assotsiatsiyasi (IATA), Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti (ICAO) a'zosi. Terminal soatiga 500 yo'lovchiga xizmat ko’rsata oladi. Xalqaro va ichki reyslarni amalga oshirish uchun mo'ljallangan. 2019 yilda 4 million 384 ming yo'lovchiga xizmat ko’rsatdi. Aerodrom havo harakatini boshqarish uchun zarur uskunalar bilan jihozlangan va O'zbekistonning aerodromlari barcha qonunchilik talablariga javob beradi. Aeroport Sergeli tumanida, shahar markazidan besh kilometr janubi-sharqda joylashgan. O'zbekiston va O'rta Osiyodagi eng qadimgi aeroportlardan biri. 2017 yil yanvar oyida O'zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti - Islom Karimov nomi berildi. Toshkent bosh aeroporti Markaziy Osiyo davlatlari ichida yirik aeroportlardan biri, yo’lovchi tashish bo’yicha Markaziy Osiyo hududida Qozog'istonning Olma-Ota va Nur-Sulton aeroportlaridan keyin uchinchi o'rinda turadi. Har yili Toshkent aeroporti 3 milliondan ortiq yo’lovchiga xizmat ko’rsatadi. 2017 yil yakuniga ko’ra sobiq ittifoq aeroportlari orasida yo’lovchi tashish bo’yicha 18-o'rinni egalladi. Toshkent xalqaro aeroporti Markaziy Osiyodagi eng yirik aviatsiya korxonasi bo'lib, uning tarkibiga yo'lovchilarga, yuklarga va havo kemalariga xalqaro darajada xizmat ko'rsatishni ta’minlovchi ko'plab xizmatlarni o’z ichiga qamrab olgan. U IKAO ning ikkinchi toifasiga mos, olis va yaqin masofalarga uchadigan magistral samolyotlar va barcha turdagi samolyotlar uchun 99 ta qo’nish maydonlariga ega umimiy maydoni 150 ga bo’lgan, barcha turdagi samolyotlarni qabul qila olish imkoniga ega bo’lgan janubiy va shimoliy uchish yo’laklarini o’z ichiga oladi.

Toshkent xalqaro aeroporti MDHva janubi-sharqiy davlatlari va janubi-sharqiy Osiyoga uchadigan havo yo’llarining kesishuvida, shuningdek Evropa va Osiyo chorrahalari kesishadigan qulay geografik hududda joylashgan. Aeroport dunyoning ko'plab yirik shaharlari, shuningdek, O'zbekistonning deyarli barcha viloyat markazlari bilan axborot almashish imkoniga ega. Aeroport bir necha bor qayta ta’mirlandi va kengaytirildi, ayni paytda uning ikkita yo'lovchi tashish terminali mavjud. Aeroportda oltita boj undirilmaydigan do'konlar ishlab turibdi. Ularda plastik kartalardan tashqari O’zbek so'mi, AQSh dollari, evro va funt sterlinglar bilan savdo amalga oshiriladi. Aeroport respublikamizni jahonning yirik shaharlari bilan havo yo’llari orqali bog’lab turadi. Rossiya, Belarusiya, Ozarbayjon, Latviya, Italiya, AQSh, Tailand, Qirg'iziston, Yaponiya, Xitoy, Germaniya, Frantsiya, Eron, Turkiya, Koreya Respublikasi, Pokiston, Buyuk Britaniya, Qozog’iston, Hindiston, Malayziya, Isroil kabi davlatlar bilan havo qatnovi (to'g'ridan-to'g'ri reyslar) o'rnatilgan. Poytaxt deyarli barcha viloyat markazlari bilan shuningdek, Samarqand, Buxoro, Xiva sayyohlik shaharlari bilan ham ichki aloqalarni o’rnatgan.

Hozirgi kunda turli mulkchilik shakllangan asosiy korxonalarda asosiy e’tiborni ishlab chiqarish hajmini kengaytirish, mehnat unumdorligini oshirish, korxonalarning rentabellik darajasini oshirish, tannarxni pasaytirish hamda pirovardida yalpi daromad, sof tushum hamda sof foydani ko’paytirishga qaratilgandir.

Hozirgi kunda kelib korxonalarda asosiy xarajatlar qismining oshishi, xarajatlarning oshishi esa korxonalarning moliyaviy natijalariga salbiy ta’sir ko’rsatmoqda.

Bizning vazifamiz ushbu yoziladigan bitiruv malakaviy ish orqali xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning xarajatlar qismida tovar-moddiy zaxiralarining tutgan o’rni, tannarxga ta’siri, ulardan qay darajada foydalanishni tahlil qilib pirovardida o’zimizning xulosa va takliflarni berishdan iborat.

Tovar-moddiy zaxiralarning ishlatilishi, ishlab chiqarish jarayonida yangi mahsulotga o’tkazilib yuborilishi, ularning harakatini hisobda to’g’ri aks ettirishimiz zarur.

Hozirgi kunga kelib tovar-moddiy zaxiralarining xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda oborot mablag’lari guruhida hisobga olib boriladi. Bularning aksi buxgalteriya balansi aktiv tomonida yuritiladi.

Tovar-moddiy zaxiralar ishlab chiqarish korxonalarda xarajatlar qismini asosini tashkil qiladi. Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar tovar-moddiy zaxiralar holatini tahlil etganda quyidagi ko’rinishdagi sxemalarda baho berish mumkin.

Xo’jalik yurituvchi sub’ektlar amaliyotida tovar-moddiy zaxiralarning uch turi mavjud. (1-chizma.)

Tovar-moddiy zaxiralar iqtisodiy kategoriya sifatida ilmiy-uslubiy va me'yoriy manbalarda turlicha ta'riflangan. Jumladan, 4-sonli "Tovar-moddiy

zaxiralar" nomli BHMSga muvofiq: "tovar-moddiy zaxiralar - keyinchalik sotish maqsadida normal faoliyat yuritish jarayonida tutib turiladigan va ishlab chiqarish jarayonida mavjud bo’lgan, shuningdek, mahsulot ishlab chiqarish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko’rsatish jarayonida yoxud ma'muriy va