Amaliy qism

1	0	0
0
0	1	1	1
0	1	1	0

Misolni quyidagicha ishladim.

Y=A’(BC’D + BCD’ + BCD) + A(B’C’D + B’CD + BC’D +BCD) =

A’B’C’D’ + A’B(C+D) + AD = A’B’C’D’ +A’BC + A’BD + AD =

A’B’C’D’ + A’BC + D(A’B + A) = A’B’C’D’ +A’BC + AD + BD =
A’(B’C’D’ + BC) + D(A + B) ;
Vazifani keyinroq Karno dasturida ham ishlaymiz.

Amaliy qism.
“Xisoblash tizimining axborot asoslari” fanidan kurs ishining amaliy qismida quyidagi “chinlik jadvali” asosida berilgan variant bo’yicha ish olib boriladi.

A	B	C	D	F
0	0	0	0	1
0	0	0	1	1
0	0	1	0	0
0	0	1	1	0
0	1	0	0	1
0	1	0	1	1
0	1	1	0	0
0	1	1	1	1
1	0	0	0	0
1	0	0	1	1
1	0	1	0	1
1	0	1	1	1
1	1	0	0	0
1	1	0	1	0
1	1	1	0	0
1	1	1	1	1

Bu Chinlik jadvalidan F funksiyani hosil qilamiz .

F funksiyamiz quyidagiga teng :

F=A`B`C`D`+A`B`C`D+A`BC`D`+A`BC`D+A`BCD+AB`C`D+AB`CD`+AB`CD+ABCD

Endi bu funksiyani soddalashtiramiz.
F= A'C'+B'C'D+AB'C+BCD

Hosil qilingan mantiqiy funksiyalarni soddalashtirishning bir necha usullari mavjud bo’lib ularning ichida eng samaralilaridan biri Veych

Kartasdir.Veych kartasi quyidagi ko’rinishda bo’ladi:

	C´		C
A´	1	1				B´
	1	1	1			B
A			1
		1	1		1	B´
	D´	D		D´

Veych kartasining katejlarining raqamlari quyidagicha joylashgan:

	C´		C
A´	0	1	3		2	B´
	4	5	7		6	B
A	12	13	15		14
	8	9	11		10	B´
	D´	D		D´

Chinlik jadvalida berilgan funksiyamizning mantiqiy elementlarini Veych kartasiga ko’chiramiz .

	C´		C
A´	1	1				B´
	1	1	1			B
A			1
		1	1		1	B´
	D´	D		D´

Veych kartasida funksiyani hosil qilish uchun tugunlarni birin ketin yoziladi .Yakka o’zi turgan ya’ni boshqa tugunlar bilan bog’lanmagan tugunimizdagi mantiqiy 1 elementi A´B´CD katejlarda joylashgan .Bog’langan katejlardagi mantiqiy 1 elementlari yozishda quyidagicha ish olib boriladi:

1.Tugunlar adashib ketmaslik uchun ular tartiblanib olinadi.

2.Biron bir tugunni yozishda , shu tugun qaysi harfni to’liq qoplab olgan bo’lsa uning qarshisidagi harf yozilmaydi.

3.Agar tugun birdaniga 3 elementni qoplagan bo’lsa u ham 2 ta elementni qoplagan tugunga o’xshab yoyiladi.
Shu tariqa funksiya to’liq yoziladi.
F=A`C`+BCD+ACD+AB`D+AB`C
Funksiyamizning ko’rinishi avvalgisidan ancha sodda holga kelgan. Bu funksiyani DNSH va KNSH formulalardan foydalanib soddalashtirsa ham bo’ladi.Bundan tashqari Carno Minimizer dasturi ham mavjud .

Karno minimizatori ham juda samarali dasturdir .Endi Karno minimizatoriga solingan mantiqiy elementlarni ko’rib chiqamiz .

Karno minimizatori katejlariga funksiyamizdagi mantiqiy elementlarni kiritib instrumentlar panelidan Go tugmasi bosiladi , ya’ni

so’ng quyidagi natijani olamiz

Funksiyamiz quyidagi ko’rinishga keladi.

F= A'C'+B'C'D+AB'C+BCD

Ko’rinib turibdiki funksiyamiz ancha soddalashdi

Kurs ishining eng asosiy qismi bo’lgan mantiqiy elementlardan iborat funksiyaning sxemasini tuzish uchun Electronics Workbench dasturidan foydalaniladi . Buning uchun instrumentlar panelidan Logic Converter tanlanadi va funksiyamizning mantiqiy elementlari yoziladi.


mantiqiy elementlar yozilib ko’rsatkich qo’yilgan tugmani bossak funksiyamiz eng so’nggi ko’rinishga keladi , ya’ni:
F= A'C'+B'C'D+AB'C+BCD

Funksiyamizning eng sodda variantini ilk varianti bilan solishtiramiz:

F= A`B`C`D`+A`B`C`D+A`BC`D`+A`BC`D+A`BCD+AB`C`D+AB`CD`+AB`CD+ABCD

F= A'C'+B'C'D+AB'C+BCD

Solishtirish shuni ko’rsatadiki sxemani tuzayotganda funksiyaning eng sodda variantidan foydalanish elektronikada ham ancha tejamkorlikka erishishni ta’minlaydi.Sanoatda bu juda muhim hisoblanadi.

Keyingi bosqichda funksiyamizning sxemasi tuziladi .Sxemani tuzishda ham Electronics Workbench dasturidan foydalaniladi. Bu quiydagicha bajariladi.

Yuqoridagidek instrumentlar panelidan Logic Converter tanlanib ko’rsatkich qo’yilgan tugma bosiladi. Natijada dastur mantiqiy funksiyamizning sxemasini chiqarib beradi.

Sxema chizilgandan so’ng uni generatorga ulanib instrumentlar panelidan sxemaga lampochklar ulanadi va Word Generator yordamida sxema tekshiriladi.

Indicators panelidan lampochka olinadi.

Ko’rsatkich bu Word Generator hisoblanadi.

Sxemada har bir kirishga ham lampochka qo’yilgan bo’lib 1 signal kelganda lampochkalar yonadi va aksinch 0 signalda yonmaydi.
Kurs ishining so’nggi bosqichida soddalashgan mantiqiy funksiyaning “Va-Emas” elementi yordamida sxemasi quriladi.Bu quyidagicha bajariladi.

“Va-Emas ” elementi mantiqiy elementlar orasidan tanlanib olinadi. Bu quyidagicha bajariladi:

Sxema tuzilib chiqadi va lampochkalar ulanib Word Generator yordamida tekshiriladi.

Hulosa:
Hulosa qilib shuni aytish mumkinki bu kurs ishini bajarish mobaynida mantiqiy elementlar ustida bajariladigan amallar ,MDNSH ,MKNSH, DNSH , KNSH larga keltirish amallarini to’liq o’zlashtirildi.Bundan tashqari. “Xisoblash tizimlarining axborot asoslari” fanining texnika va elektrosxematexnikadagi ahamiyati juda yuqori.Aynan shu fanning rivojalanishi kompyuter tarmoqlari va tizimlari orasidagi bog’lanishlar , kompyuter qismlarining yanada mukammal kamxarjli ishlab chiqarilishida muhim omil bo’lib xizmat qiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar





1.”Diskret matematika” ma’ruzalar matni.

2.”Electronics Workbench” ma’ruzalar matni.

3.Turdiyev “Radioelektronika elementlari”. Toshkent 1994 yil.