Amaliy psixologiya

Kurs ishining predmeti: Boshqaruv va hodimlar motivatsiyasini oshirishning o'ziga xosligi;
Kurs ishining maqsadi: Boshqaruv psixologiyasida psixolog hamda hodimlarning o'rnini o`rganish;
Kurs ishi vazifalari:
Boshliq xamda hodimga motivatsiya ta'sirini o’rganish;
Boshqaruv sohasiga ta'aluqli psixologik adabiyotlar tahlilini olib borish;
Guruhdagi hodimlarning motivatsion jarayonlarni tadqiq etish.
Kurs ishining ob'ekti tadqiqot predmeti: Guruh munosabatlarining psixologik xususiyatlari
Kurs ishining tuzilishi va hajmi: Mazkur kurs ishi ikkita bob beshta paragraf xulosa va foydalanilgan adabiyotlardan iborat.
I.BOB. MEHNAT MOTIVATSIYASINING NAZARIY ASOSLARI; MOTIVATSIYANING MEHNAT UNUMDRLIGIGA TA'SIRI


1.1 Motivatsiya tushunchasi, motivlar,rag'batlantirish, motivatsiya mexanizmi
Ilmiy adabiyotlarda motivatsiyaning turli ta’riflari mavjud. Motivatsiyaning ishchi ta'rifi sifatida biz quyidagilardan foydalanamiz: Motivatsiya - bu shaxsiy yoki tashkilot maqsadlariga erishish uchun o'zini va boshqalarni harakatga undash jarayoni.Konkret mazmun nuqtai nazaridan motivatsiya psixologik hodisa sifatida, insonning tashqi ta’sirlar va ichki ehtiyojlarga bo‘lgan biopsixik reaksiyasi, atrof-muhit va shaxs xususiyatlari bilan vositachilik qilib, ma’lum bir natijaga olib kelishi tushuniladi. Shu bilan birga, motivatsiyada inson tabiatini aks ettiruvchi ongli va ongsiz, oqilona va hissiy motivlarning tabiiy birligi mavjudligini ta'kidlash juda muhimdir, ularning buzilishi boshqaruv amaliyotida sezilarli buzilishlar va yo'qotishlarga olib kelishi mumkin.Shunday qilib, motivatsiya - bu inson, jamiyat tomonidan rivojlanish ehtiyojlari va ularni qondirish bilan bog'liq umidlarning ta'siri tufayli muayyan turdagi xatti-harakatlarni tanlashning ongli (ongsiz, ongdan yuqori) jarayoni. Ehtiyojlar - insonning ma'lum sharoitlardagi ehtiyojlarining holati, ular normal yashash, rivojlanish uchun etishmaydi. Ehtiyoj holatlari har doim noxush ichki norozilik tuyg'usining mavjudligi, uni bartaraf etish uchun tanaga kerak bo'lgan narsaning ob'ektiv etishmasligi bilan bog'liq. Ehtiyoj tanani faollashtiradi, uning kerakli narsani topishga qaratilgan xatti-harakatlarini shakllantiradi.Demokrit ehtiyojni (ehtiyojni) inson ongini takomillashgan, til, nutq, mehna odatiga ega bo‘lish imkonini yaratgan asosiy harakatlantiruvchi kuch deb hisoblagan.Ehtiyojlarning birinchi tasniflaridan biri 1938 yilda taklif qilingan. Ehtiyojlarning to'rtta asosiy turi g'oyasini ilgari surgan.Rag'batlar ongda tafakkur aloqasi bilan ma'lum bir hissiy irodaviy harakat shaklida tashqi ta'sirlarga shaxsiy munosabat (ma'no)ni shakllantiradi. Bevosita odamlarning harakatlarini o'z ichiga olgan ong ishining bu butun murakkab jarayoni motiv deb ataladi. Motiv harakatda mavjud. Bu ko'proq yoki kamroq ongli bo'lishi mumkin, ammo motivsiz harakatlar yo'q.
Shunday qilib, rag'batlar ehtiyoj va manfaatlarning ta'sirini motivlarga, ya'ni odamlar harakatlarining o'ziga xos semantik sababiga aylantiradi. Ma'lumki, tashqi sabablar odamlar psixikasining ichki sharoitlari orqali harakat qiladi. Agar ehtiyojlar tashqi ta'sirning boshlang'ich sababi bo'lsa, unda motivlar hissiy va qadriyat-dunyo qarashlari majmuasining yo'naltirilgan tashkil etilishini yakunlaydigan, irodaning namoyon bo'lishini belgilaydigan ichki sharoitlardir.Moddiy ob'ektlar, boshqa odamlarning harakatlari, imkoniyatlar, umidlar va boshqalar rag'batlantiruvchi rol o'ynashi mumkin.Ilovaga muvofiq shaxsga bo'lgan munosabat, muammolarni hal qilishda uning harakatlariga ta'sir qilish uchun rag'batlantirish va tegishli motivlarni o'z ichiga oladi, rag'batlantirish deb ataladi.Rag'batlantirish tushunchasi unga bo'ysunuvchining har qanday harakati topshirilgan ishni qanday bajarishiga qarab, uning uchun ijobiy, salbiy yoki neytral oqibatlarga olib kelishi kerakligiga asoslanadi. Tashkilotga mos keladigan berilgan parametrlardan chetga chiqishda yuzaga keladigan salbiy oqibatlarning oldini olish yoki rag'batlantirish uchun u xatti-harakatlarning barqarorligini saqlaydi yoki uni kerakli yo'nalishga o'zgartiradi. .
Rag'batlantirish quyidagi asosiy funktsiyalarni bajaradi:
1. Iqtisodiy - ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga yordam beradi;
2. Axloqiy - zarur axloqiy-psixologik muhitni yaratadi;
3. Ijtimoiy - xodimlarning daromadlari va xarajatlarini shakllantiradi.
Bir xil rag'batlantirish odamlarga ularning xatti-harakatlarining motivlariga qarab har xil ta'sir ko'rsatadi. Ba'zi odamlar uchun natijaga erishish istagi juda kuchli bo'lishi mumkin, boshqalari uchun nisbatan zaif bo'lishi mumkin. Odamlarni harakatga undaydigan shart-sharoitlarni shakllantirish mexanizmi motivatsion deyiladi.
Motivatsion mexanizm ikkita elementdan iborat: tashqi maqsadli rag'batlantiruvchi ta'sir mexanizmi (rag'batlantirish va majburlash) va muayyan faoliyatga ichki psixologik moyillikni amalga oshirish mexanizmi. Motivatsion mexanizm ehtiyojlar va motivlardan tashqari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
da'volar - ehtiyojlarni qondirishning kerakli darajasi, xulq-atvorni belgilaydi. Bunga vaziyat, muvaffaqiyatlar va muvaffaqiyatsizliklar ta'sir qiladi. Agar bunga erishilsa, unda, ehtimol, ehtiyojlar motivlarga aylanmaydi;
taxminlar - shaxs tomonidan vaziyatga nisbatan da'volarni ko'rsatadigan voqea sodir bo'lish ehtimolini baholash; faoliyat natijasi ma'lum oqibatlarga olib keladi degan taxmin.
Munosabatlar - psixologik moyillik, shaxsning muayyan vaziyatda muayyan harakatlarga tayyorligi;
Munosabatlar asosida odamlar xotirjamroq, tezroq, vijdonliroq harakat qiladilar, kamroq kuch sarflaydilar, bilim va vazifalarni yaxshiroq o'rganadilar.
baholash - natijaga erishish yoki ehtiyojlarni qondirish darajasining xususiyatlari;
Rag'batlantirish - sub'ektdan tashqari imtiyozlar, imkoniyatlar va boshqalar, agar bu mumkin bo'lmagan harakatlarni talab qilmasa, uning yordami bilan o'z ehtiyojlarini qondirishi mumkin.Xodimlarni rag'batlantirish samaradorligi ishdan qoniqishda namoyon bo'ladi. Ishdan qoniqishni faqat kuzatuv yoki xodimlarni so'rovi natijasida aniqlash mumkin. Motivatsiya samaradorligining yana bir ko'rsatkichi xodimlarning samaradorligini oshirish bo'ladi. Xodimlar faoliyati samaradorligini tavsiflovchi ko'rsatkich (E t) mehnat unumdorligi hisoblanadi. Korxona darajasida u munosabatlar sifatida belgilanishi mumkin: bu erda: VP - yalpi foyda; CHR - korxonada ishlaydigan xodimlarning o'rtacha yillik soni.