Amaliy matematika va informatika

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI

FIZIKA-MATEMATIKA FAKULTETI

“AMALIY MATEMATIKA VA INFORMATIKA” KAFEDRASI

“Soliq va soliqqa tortish ” fanidan mustaqil ishi.

Bajardi: 18.08-guruh talabasi.Maxmutaliyeva Ra’no

Qabul qildi: Sh.Abdullayeva

Farg‘ona – 2020

Mavzu: Shvetsiya soliq tizimining o’ziga xos xususiyatlari

Reja:

1. 
   Soliq va soliqqa tortish fanining predmeti.
   
2. 
   Shvetsiya soliq tizimining o’ziga xosligi.
   

Soliq va soliqqa tortish fani

Mustaqil O`zbekiston ochiq, erkin iqtisodiyotga asoslangan odil jamiyat, kuchli demokratik huquqiy davlat qurish yo`lidan bosqichma-bosqich olg'a bormoqda. Respublikamizda jamiyatni yangilashda va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotda tanlangan bu yo`li jahon tajribasiga asoslangan, xalqimizning turmush sharoitlari, an'analarini, urf-odatlarini, turmush tarzini har tomonlama hisobga olgan.

Soliqlar – qonunda belgilangan tartibda stavka bo‘yicha xo‘jalik bitiruvchi subyektlardan va fuqarolar (yuridik va jisoniy shaxslar)dan davlat tomonidan davlat yoki mahalliy budjetga olinadigan majburiy to‘lovlar. Soliq, yig‘im, poshlina va boshqa to‘lovlar deyilganda qonuniy aktlar asosida belgilangan tartibda va shartlarda to‘lovchilar tomonidan tegishli darajadagi budjetlarga yoki budjetdan tashqaridagi fondlarga majburiy badallarning to‘lanishi tushuniladi. Belgilangan tartibda olinadigan soliqlar, yig‘imlar, poshlinalar va boshqa to‘lovlarning yig‘indisi soliq tizimini tashkil etadi.

Soliqlar milliy daromadni taqsimlash va qayta taqsimlash jarayonida uning bir qismini davlat ixtiyoriga olish shaklidir. Soliq davlatning markazlashgan pul fondi (davlat budjeti)ni tashkil etishning asosiy vositasi hisoblanadi. Soliqlarning majburiyligi Oliy majlis tomonidan qabul qilingan qonunlarda huquqiy jihatdan mustahkamlab qo`yiladi. Soliqlami eng, awalo, davlatning ijtimoiy zarur vazifalarini moliyaviy mablag`lar bilan ta'minlash zarurligi keltirib chiqaradi. Davlat oldida turgan vazifalar quyidagilardan iboratdir:

• 
  aholining kam ta'minlangan tabaqalarni (talabalar, nafaqaxo`rlar, nogironlar va boshqalar)ni ijtimoiy himoya qilish;
  
• 
  mamlakat mudofasini ta'minlash;
  
• 
  mamlakat fuqarolarining tinch mehnat qilish va erkin yashash muhofazasini ta'miniash;
  
• 
  mamlakat ichida uzluksiz ijtimoiy, madaniy tadbirlarni
  
• 
  (maorif, sog`liqni saqlash, madaniyat, ijtimoiy ta'minot va boshqalar) amalga oshirish;
  
• 
  xorijiy mamlakatlar bilan iqtisodiy, madaniy, siyosiy aloqalarni o`rnatish;
  
• 
  bozor infrastrukturasini yaratish, boshqa tadbirlar va ishlarni amalga oshirish.
  

Mazkur vazifalarni amalga oshirish uchun nihoyatda ko`p moliyaviy resurslarni talab etiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida bu resurslar soliqlar va yig`imlar orqali tashkil topadi. Soliqlar qadimgi davrlardan e’tiborga olingan, ammo u vaqtlarda soliqlar ozod va erkin bo‘lmagan kishining belgisi bo‘lib xizmat qilgan. Adam Smit (shotland faylasufi va iqtisodchisi, 1723—1790) o‘zining «Xalqlar boyligining sabablari va tabiatlari» nomli kitobida (1776) ilk bor soliq tamoyillarini ko‘rsatib berdi, soliqlarning ahamiyatini yoritib, ularni davlatga to‘lash qullik emas, balki erkinlik alomati ekanligini asoslab berdi.

N.I. Turgenev o‘zining «Soliq nazariyasi tajribasi» nomli kitobida (1818-yil) shuni ta’kidlaydiki, «Bilimli bo‘lishning muvaffaqiyatlari ularning xalqlar urf-odatlariga foydali ta’siri darajasiga qarab soliqlar tizimining takomillashuviga ham ta’sir etgan», «...soliqlar bilimga ega bo‘lish bilan birga paydo bo‘lib, uning belgisi bo‘lib qoldi. ...Soliqlarning tayinlanishi, taqsimlanishi va yig‘ilish usuliga qarab xalq orasida tarqalgan ma’lumotlar to‘g‘risida; yig‘iladigan soliqlar miqdoriga qarab uning boyligi haqida fikr yuritish mumkin, bu bilimlilik va ma’rifatni anglatadigan ikkita eng asosiy xususiyatdir». Bu so‘zlardan yana bir bor amin bo‘lish mumkinki, soliqlar qadimiy moliyaviy institutlar hisoblanib, davlatning paydo bo‘lishi bilan yuzaga kelgan. Soliqlar davlat organlarini ta’minlash va ular oldida turgan vazifalarni bajarilishini moddiy ta’minlashning manbasi sifatida xizmat qilgan. Davlatning rivojlanishi bilan uning vazifa va funksiyalari yangicha xususiyatlarga ega bo‘ldi. Lekin soliqlarning davlatni va uning organlarini moliyalashtirishda manba sifatidagi roli o‘zgarmay qoldi.