«amaliy matematika va informatika» kafedrasi


-misol. 2,3544 sonni  = 0,2% nisbiy xatolik bilan yaxlitlang. Yechish



Download 1,48 Mb.
bet9/13
Sana15.06.2022
Hajmi1,48 Mb.
#672833
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
Muhimmm

5-misol. 2,3544 sonni  = 0,2% nisbiy xatolik bilan yaxlitlang.
Yechish. Faraz qilaylik, a = 2,3544; (a) = 0,2%. U holda (a) = a·(a) = 0,00471. Bu sonning ishonchli raqamlari uchta, shuning uchun bu sonni uning uchta raqamini saqlagan holda yaxlitlaymiz: A = 2,35; (A) = (a) + 0,0044 + 0,00471 = 0,00911 < 0,01. Demak, yaxlitlangan 2,35 sonning barcha uchta raqami ishonchli ekan.
6-misol. a = 24253 taqribiy sonning nisbiy xatoligi 0,1% bo‘lsa, uning nechta raqami ishonchli bo'ladi?
Yechish. = , , bo`lsa, sonining birinchi n ta manoli raqami ishonchli bo`lar edi. Bu yerda m=4 bo`lgani uchun, dan n=3 bo`ladi. Berilgan sonni =243*102 deb yozish muofiqdir.

2.3 Ildiz va darajani hisoblashdagi nisbiy va absoyut xatoliklar


5-misol. Ushbu x 2 + 0,4002x + 0,00008 = 0 kvadrat tenglamaning ildizlarini hisoblash xatoligini baholang.
Yechish. Ildizlarning aniq qiymati: x 1 = –0,4 va x 2 = –0,0002. Kvadrat tenglamani yechish formulasiga ko‘ra ildizlarning taqribiy qiymatlari x12 = (–0,40002
 0,3996)/2, bu yerdanx 1 = –0,3999 va x 2 = –0,0003. Bu ildizlarning absolyut va nisbiy xatoliklari: 1 = 0,0001; 2 = 0,0001; 1 = 0,00025; 2 = 0,5. Demak, ikkinchi ildizning aniqligi juda kam. Bu qiymati bir biriga juda yaqin bo‘lgan sonlarni ayirishdan qochish kerak, degan qoidaga zid. Shuning uchun ikkinchi ildizni hisoblashda kasrning surat va maxrajiga suratdagi ifodaning qo‘shmasini ko‘paytiramiz va ushbu x2 = –0,00016/(0,3996+0,4002) = –0,00016/0,7988 = 0,0002 natijaga kelamiz. Afsuski, hamma vaqt ham bunday natijaga erishishning umumiy qoidasi yo‘q.
6-misol. Faraz qilaylik, o‘lchovlar natijasi x = 1,5; uning chegaraviy absolyut xatoligi  x = 0,05 bo‘lib, uning barcha raqamlari qat’iy ma’noda ishonchli. tgx ning qiymatini hisoblang.
Yechish. Hisoblashni mikrokalkulyatorda bajaraylik: tg1,5 = 14,10141994. Ishonchli raqamlarni aniqlash uchun funksiyaning absolyut xatoligini topamiz:  tgx =x /cos2x =0,05/0,005 = 10. Bu esa tg1,5 = 14,10141994 hisobning birorta ham raqami ishonchli emasligini bildiradi. Demak, dastlabki x ni aniqlashda aniqroq o‘lchov asbobidan foydalanish zarur ekan. Masalan, o‘lchovdan olingan natija x = 14923, x= 0,0005 bo‘lsa, u holda tgx = tg1,4923 = 12,71327341,  tgx< 0,0005/0,006 < 0,09, ya’ni o‘lchovdan olingan natijaning 2 ta raqami qat’iy ma’noda ishonchli. Endi yakuniy natijani 12,7 deb yaxlitlab olish mumkin.



Download 1,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish