Amaliy matematika” fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi nazorat ishi

Bozor o‘zgarishlari va rivojlanish tendentsiyalari tahlili
Bozor tahlili, bozor tadqiqoti biznes natijalarini umumiy bozor sharoitlari bilan taqqoslash va tahlil qilishni nazarda tutadi. Bozorning marketing tahlilining bir qismi sifatida talab, taklif, iste'molchi xatti-harakatlari, narxlar va boshqa omillar o'rganiladi va uning yakuniy vazifasi "hozirgi sharoitda kompaniyamizning tijorat faoliyatidan foyda olish mumkinmi" degan savolga javob berishdir. ?". Bozorni tahlil qilishda etkazib beruvchilar, mijozlar va raqobatchilar haqidagi ma'lumotlar ham batafsil o'rganiladi.
Bozorning marketing tahlili tijorat korxonasi strategiyasining asosi hisoblanadi. Bozorning marketing tahlilining bir qismi sifatida zarur xarajatlar va potentsial foyda hisoblab chiqiladi. Buning uchun statistik ma'lumotlardan foydalaniladi, qonunchilik va kompaniyaning faoliyat turiga qarab boshqa ma'lumotlar o'rganiladi. Biroq, doirasida bozorni marketing tahlili, uning asosiy qurilmalari, rivojlanish tendentsiyalari, istiqbollari va aniq bozorlar va ularning segmentlarining potentsial iste'molchilari hajmi (talab tahlili) o'rganiladi.
Bozorning marketing tahlili, marketing tovar/xizmatlarni yo'qotmasdan ilgari surish, kontragentlarni izlash, bozorda hamkorlik aloqalarini o'rnatish va mijozlar bilan ishonchli munosabatlarni muvaffaqiyatli rejalashtirishning kalitidir. Bundan tashqari, bozor va uning tendentsiyalarini tahlil qilish joriy va kelajakdagi bozor kon'yunkturasini yaxshiroq yo'naltirish va muhim qarorlar qabul qilishda xavf va noaniqliklardan qochish imkonini beradi, bu sizga raqobatchilardan ustunlikka ega bo'lish va biznesni rivojlantirish uchun to'g'ri strategik qarorlar qabul qilish imkonini beradi. sizning biznesingiz.
Oxir oqibat, bozor tadqiqotlari kompaniyaning iqtisodiy salohiyatini to'liq va ishonchli tarzda ochib berishga va biznesda yangi ufqlarga erishishga imkon beradi. Shu bilan birga, bozorni tahlil qilish, bozorning har qanday marketing tadqiqotlari kabi, agar u o'z sohasida yuqori malakaga ega bo'lgan mutaxassislarga ishonib topshirilsa, foydali bo'lishini unutmaslik kerak.
Bozorning marketing tahlili sifat va miqdoriy bo'lishi mumkin.
Shuni ta'kidlash kerakki, kompyuterlashtirish va axborotlashtirish yanada aniqroq hisoblangan aniq miqdoriy usullarni ommalashtirishga olib keldi. Biroq, bozor tahlilini o'tkazishda ikkala yondashuv o'rtasida ham raqamlar va sifat ma'lumotlaridan foydalangan holda muvozanatni saqlash va eng muhimi, bozor tahlili natijalarini to'g'ri talqin qilish kerak. Axir, bozor tahlilining samaradorligi aniq to'g'ri xulosalarga bog'liq. Bu erda professional marketologlar ham yordam beradi.
Shubhasiz, maksimal natijalarga erishish uchun bozorning marketing tahlili haqiqatda amalga oshiriladigan maqsad va vazifalarni iloji boricha yaxshiroq shakllantirish, javob berilishi kerak bo'lgan savollar ro'yxatini tayyorlash kerak. xizmatlar bozori, ko'chmas mulk, sotish va boshqalar. Ushbu yondashuv tahlilni samarali va foydali qiladi, shuningdek, loyihani muvofiqlashtirishda yordam beradi.
Bozor tahlilining borishi:
Qoida tariqasida, kompleks bo'yicha tadqiqot loyihalari bozorni marketing tahlili va uning prognozlari bozorning tor sanoat segmentlaridan manfaatdor bo'lgan kompaniyalar talabiga binoan amalga oshiriladi. Bozorning haqiqiy tahlilining bir qismi sifatida bozorga tegishli turli xil ma'lumotlarni yig'ish, aralashtirish, qayta ishlash, tahlil qilish va sharhlash amalga oshiriladi. Korxona duch keladigan yoki duch kelishi mumkin bo'lgan bozor tendentsiyalari, qiyinchiliklar va muammolar aniqlanadi. Bozor tahlili tugagandan so'ng, uning natijalari hisobot shaklida tuziladi, u bozorning marketing tahlilini buyurtma qilgan kompaniya / bo'limga taqdim etiladi.
Tadqiqot, bozorni tahlil qilish jarayonida quyidagi materiallar tayyorlanishi mumkin:
Bozor haqida umumiy ma'lumotlarni to'plash va tahlil qilish. Bozor imkoniyatlarini va uning imkoniyatlarini baholash.
Qo'shilgan qiymat segmentlari bo'yicha bozorning tarkibiy tahlili. Muayyan bozor segmentida narxlarning umumiy rasmini bilish sizga tezda moslashishga va bozorning asosiy ishtirokchilari safiga qo'shilishga yordam beradi, shu bilan birga imkon qadar asossiz yo'qotishlarni oldini oladi.
Bozorning asosiy ishtirokchilarining umumiy tahlili. Bozorning tayyor takliflar bilan to'yinganlik darajasi va ularga talab darajasi.
Mijoz tomonidan tanlangan bozor ishtirokchilarining batafsil tahlili (raqobatchining umumiy xususiyatlari, u ishlatadigan tarqatish sxemasi, mahsulot liniyasi tuzilishi yoki taqdim etilayotgan xizmatlar, maqsadli auditoriya, foydalaniladigan reklama kanallari, marketing byudjetini baholash, mijozlarni qo'llab-quvvatlash xizmatlari va boshqalar).
Tashqi bozor ishtirokchilarining tahlili (agar iloji bo'lsa).
Bozorni o'rganish, tarqatish kanallarini tahlil qilish doirasida ham mumkin (va zarur), bu sizga yakuniy iste'molchiga tovarlar / xizmatlarni sotish zanjirini eng samarali shakllantirish imkonini beradi.
Bozor iqtisodiyotining asosiy belgilari quyidagilardan iborat:
 tartibga solinmaydigan talab, ya’ni iste’molchilar (xaridorlar) o’z ehtiyojlari
va to’lov layoqatlaridan kelib chiqqan holda nimani va qancha miqdorda sotib olishni o’zlari belgilaydilar;
 tartibga solinmaydigan taklif, ya’ni korxonalar va ularga tenglashtirilgan boshqa xo’jalik subyektlari bozor talabi va resurslar imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda chiqariladigan mahsulot nomenklaturasini (assortimentni) o’zlari belgilaydilar;
 talab va taklifni muvozanatlovchi erkin narx hosil bo’lishi;
 mahsulot (tovar) ishlab chiqarish va sotishda raqobat.
Yuqorida sanab o’tilgan, bir-birini inkor etmaydigan asosiy belgilar mavjud
bo’lganda bozor mexanizmi o’zini-o’zi tashqi muhitga moslashtirib, tartibga soladi va bu iqtisodiyotning samaradorligini belgilab beradi. O’tish davri sharoitlarida bozorning moslashuvi bilan birgalikda iqtisodiyotning davlat tomonidan tartibga solinishi ham muhim ahamiyatga ega bo’lib, bu bevosita boshqaruv shaklida ham, bilvosita soliq va kreditlar yordamida ham amalga oshirilishi mumkin.
Bozor iqtisodiyotining o’ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• 
  uzoq muddatli, barqaror tarmoqlararo va mintaqalararo aloqalar asosida shakllangan hamda cheklanmagan diversifikatsiya jarayonlari bilan tavsiflanuvchi yagona bozor makonining paydo bo’lishi;
  
• 
  bir tomondan «ehtiyojlarning ortishi», ikkinchi tomondan esa taklifning kengayishi;
  
• 
  narxga oid bo’lmagan raqobat usullarining narxga oid bo’lgan usullardan ustun kelishi;
  
• 
  raqobatlashuvchi ijtimoiy guruhlar, birinchi navbatda tadbirkorlar va yollanma xodimlar o’rtasida ijtimoiy ziddiyatlarni bartaraf qilishga imkon beruvchi iqtisodiyotning ijtimoiy yo’naltirilgan regulyatorlari;
  
• 
  tovar bozorlarida raqobatli munosabatlarni g’irrom raqobat, iqtisodiyotning monopollashuvi va hokazolarga qarshi kurashga yo’naltirilgan holda qonuniy va iqtisodiy markazlashgan tarzda tartibga solish;
  
• 
  aksiyadorlik va mulkchilikning boshqa jamoaviy shakllarini rivojlantirish vositasida har bir fuqaroni tovar bozorlarida raqobatli munosabatlarga jalb qilish uchun keng imkoniyatlar yaratish.
  

Bozor iqtisodiyotining yuqorida aytib o’tilgan va boshqa bir qator xususiyatlari iqtisodiy munosabatlar subyektlarining bir tomondan ijtimoiy-iqtisodiy mustaqilligiga, boshqa tomondan esa ularning manffatlarini muvofiqlashtirishga asoslanuvchi erkinlik darajasini aks ettiradi.
Biroq, bozor iqtisodiyotining eng muhim xususiyati shundaki, u jamiyatda ishlab chiqarish jarayonini demokratlashtirib, aholi bandligini oshirish va qonun doirasida «pul ishlab olishiga» xizmat qiladi hamda biznes va tadbirkorlik uchun keng yo’l ochib beradi.