amaliy mashg‘ulotlar uchun o‘quv materiallari 1-mavzu. Dori va dorivor moddalar texnologiyasi fani Darsning maqsadi

Maydalash, aralashtirish. Dori tayyorlash uchun mo‘ljallangan kukunlarni maydalashdan ikki maksad bor. Birinchisi dori moddaning tanaga tezrok va to‘larok so‘rilishi bo‘lsa, ikkinchisi maydalangan kukunlar yaxshi aralashadi, dozalanganda kavatlarga ajralmaydi va ingredientlarning ayrim zarrachalari ajralib ko‘rinmaydi.
Dori modda zarrachalari maydalanishi natijasida bir zarracha, aloxida zarrachaning satxi kamaysa ham, umum zarrachalar satxini ifodalovchi umumiy satx (umumsatx) bir necha bor oshadi.
Umumsatx ko‘rsatkichining oshishi quyidagi 2-jadvalda Yakkol ko‘rinib turibdi.
2-jadval

Zarracha kirralari o‘lchami, mkm	1 sm^3 xajmdagi zarrachalar soni	sm^2 o‘lchamidagi umumsatx m^2
0,1 sm = 10000 mkm 0,1 mm = 1000 mkm 100 mkm 10 mkm 1 mkm 0,1 mkm	1 10^3 10^6 10^9 10^12 10^15	6 60 600 6000 60000 = 6 m^2 600000 = 60 m^2

Umumsatx oshishi bilan dori moddaning tana bilan tutashgan satxi ham ortadi. Natijada eriydigan moddalarning erishi tezlashadi, tanaga so‘rilishi kuchayadi. Kattik moddalarga mexaniq ta’sir ko‘rsatish har xil bo‘lishi mumkin. Ularni parchalash, maydalash, ezish, yorish, sindirish, kesish, arralash, urish yoki shu usullaridan foydalanish orkali amalga oshiriladi (1-rasm).

rasm. Maydalash usullari.
a — ezib maydalash; b — yorish; v — sindirish; g — kesish;
d — arralash; e — ezgilab maydalash; j — urib maydalash;