Amaliy mashg`ulot№1. Mavzu: Ishlab chiqarishda ish kuni xronometraji,mehnatning og`irligi va keskinligi(zo`riqish) ni baholashni o`rganish

SHovqinning tasnifi.Spektrning tavsifi bo‘yicha shovqin quyidagilarga bo‘linadi:Keng yo‘li–bir oktavadan keng uzluksiz spektrga ega bo‘lsa;
Tonli tor yo‘lli–spektri tarkibida bir oktavadan kichik(tor),uzuq-yuluq, diskret tonlar mavjud bo‘lsa.SHovqinni tonli tarkibiga ega ekanligi 1/3 oktavali shovqin o‘lchagichlar yordamida o‘lchab, turli oktava yo‘llarida bir-biridan 10 db ortiq farq qilishiga qarab aniqlanadi.Vaqt tasnifi bo‘yicha shovqin quyidagilarga bo‘linadi:
*doimiy shovqin–agar shovqinning 8 soatlik ish kuni davomidagi darajasi shovqin o‘lchagichning“sekin”rejimida o‘lchaganda 5 dba dan ortiq o‘zgarmasa;

• 
  doimiy bo‘lmagan–agar shovqinning 8 soatlik ish kuni davomidagi darajasi shovqin o‘lchagichning“sekin”rejimida o‘lchaganda 5 db dan ortiq o‘zgarsa.
  

Doimiy bo‘lmagan shovqin o‘z navbatida quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  tebranuvchi shovqin–tovush darajasi vaqt davomida to‘xtovsiz o‘zgarib turadi.
  
• 
  uzilib turuvchi shovqin–tovush darajasi bosqichli ravishda (5dBA dan ko‘p) o‘zgarib turadi. Bunda shovqin darajasi doimiy bo‘lib turadigan vaqt oralig‘i 1 sek va undan ko‘p bo‘ladi.
  
• 
  impulsli shovqin–davomiyligi 1 sekundan kam bo‘lmagan,bir yoki bir necha tovushlardan tashkil topgan shovqin.Bunda tovushlar darajasi shovqin o‘lchagichning“impuls”va“sekin”(dBA va dB larda) rejimda o‘lchagichning biridan 7 dB dan kam farq qilmasligi kerak.
  

Ishlab chiqarishda shovqinning darajasi katta oraliqlarda o‘zgarib turadi va ayrim operatsiyalar paytida ancha yuqori ko‘rsatkichlarga etadi.CHunonchi, zamonaviy pillakashlik dastgohlari ishlaganda 76-78 dBA,detallarni shtamplashda 90-110 dBA,parchalash ishlarida–120 dBA gacha tashkil qiladi.

13-rasm.SHumomer «SVAN 943».

SHovqinni o‘lchash usullari.
SHovqinning jadalligi va spektr tarkibini tekshirish shovqin o‘lchagichlar va tovush analizatorlari yordamida o‘tkaziladi.SHovqinning chastota tarkibisiz, faqat umumiy darajasini aniqlash uchun 00014-RFT(Germaniya).Bryul va Ker (Daniya) kabi shovqin o‘lchagichlardan foydalaniladi.Doimiy bo‘lmagan shovqinlarning ekvivalenti darajasi 00026-RFT shovqin o‘lchagichda aniqlanadi.Agar shovqin o‘lchagichlarda tovush analizatorlari ham o‘rnatilgan bo‘lsa(ISHV-1,SHVK-1, 00017-RFT,VSHV-003 va boshqalar),unda ish joyining o‘zida shovqinning ikkala ko‘rsatkichi ham: jadalligi va spektr tarkibi o‘lchaniladi.14-rasm